A versão que será usada aqui é a traduzida por Mário Bruno Sproviero e pode ser encontra aqui.
La Daŭdeĝingo, kutime tradukita kiel "La Libro de la Vojo kaj de sia Virto", estas unu el la antikvaj ĉinaj verkoj plej konataj kaj gravaj. La tradicio diras ke la libro estis verkita ĉirkaŭe 600 a.k. (2600 jaroj malantaŭ) per saĝulo kiu vivis dum Zhou-a Dinastio nomita Laozio ("Maljunula Majstro"), kiel proverbaj libro relatita kun la Tao, kaj ke do, estis uzita kiel inspira fonto por pluraj religioj kaj filozofioj, speciale la Taoismo kaj la Zeno Budhaismo.
La versio kiu estos uzita ĉi tie estas la jam tradukita de Mário Bruno Sproviero kaj povas estis trovita ĉi tie.
---
1
o curso que se pode discorrer - não é o eterno curso
o nome que se pode nomear - não é o eterno nome
imanifesto - nomeia a origem do céu e da terra
manifesto - nomeia a mãe das dez-mil-coisas
portanto
no imanifesto - se contempla seu deslumbramento
no manifesto - se contempla seu delineamento
ambos... o mesmo saindo com nomes diversos
o mesmo diz-se mistério
mistério que se renova no mistério...
porta de todo deslumbramento
la vojo kiu oni povas diskuri - ne estas la senfina vojo
la nomo kiu oni povas nomigi - ne estas la senfina nomo
nemanifesto - nomigas la originon de la ĉielo kaj de la tero
manifesto - nomigas la patrinon de la dek-mil-aĵoj
tial
ĉe nemanifesto - oni mirindas sian ekblindigon
ĉe manifesto - oni mirindas sian ekplanadon
ambaŭ... la samo forirante kun pluraj nomoj
la samo onin diras ekblindigeco
kaŝiteco kiu renoviĝas en la kaŝiteco...
pordo de tio ekblindigeco
2
sob o céu
conhecer-se o que faz o belo belo - eis o feio!
conhecer-se o que faz o bom bom - eis o não bom!
portanto
o imanifesto e o manifesto - consurgem
o fácil e o difícil - confluem
o longo e o curto - condizem
o alto e o baixo - convergem
o som e a voz - concordam
o anverso e o reverso - coincidem
por isso
o homem santo - cumpre os atos sem atuar
pratica a doutrina sem falar
as dez mil coisas - operam sem serem impedidas
nascem sem serem possuídas
atuam sem serem dominadas
concluída a obra - ele não se atém
e só por não se ater - ela não se esvai
sub la ĉielo
oni koni kion faras la belon bela - jen la malbela!
oni koni kion faras la bonon bona - jen la ne bona!
tial
la nemanifesto kaj la manifesto - ribelas
la facila kaj la malfacila - kunfluas
la longa kaj mallonga - akordiĝas
la alta kaj la malalta - maldiverĝas
la sono kaj la voĉo - konsentas
la averso kaj reverso - kunokazas
pro tio
la sankta homo - plenumas la agojn sen aktori
praktikas la doktrinon sen paroli
la dek miloj aferoj - kaŭzas sen esti malpermisita
naskigas sen estas poseditaj
agas sen estas regitaj
finigita la verko - ĝi ne limiĝas
kaj nur por ne limiĝas - ĝi ne konsumiĝas
3
não primando os bons - o povo não compete
não prezando bens custosos - o povo não aladroa
não exibindo o desejável - seu coração não erra
por isso o governo do homem santo
esvazia os corações
sacia as entranhas
enfraquece as vontades
vigora os ossos
nunca deixa o povo com saber e desejos
não deixa o sábio ousar atuar
atuando o não-atuar então não há desgoverno
ne distingiĝante la bonaj - la popolo ne konkuras
ne estimante karajn havaĵojn - la popolo ne ŝtelas
ne montrante la deziriton - sia koro ne eraras
ĉar tio la registaro de la sankta homo
malplenas la korojn
satigas la enventraĵon
malfortigas la volojn
viglas la oston
neniam lasas la popolo ĉe scio kaj deziroj
ne lasas la saĝulon aŭdaci aktori
viglante la ne-aktoradon do ne ekzistas malregistarado
4
o curso é um vaso vazio
o uso nunca o replena
abismal!
parece o progenitor das dez mil coisas
abranda o cume
desfaz o emaranhado
harmoniza a luz
congloba o pó
profundo!
parece algo lá existir
eu não sei de quem é filho
afigura-se o anterior do ancestral
la vojo estas unu malplena poto
la uzado neniam plenas ĝin
mirindiga!
ŝajnas la naskiginta de la dek mil aferoj
kvietigi la pinton
malfari la embarasan
harmonigi la lumon
kunigas la polvon
profunda!
ŝajnas ion tie ekzisti
mi ne scias de kiu estas filo
imagas al si la malantaŭa de la antikva
5
o céu e a terra são sem amor-humano
consideram as dez-mil-coisas cães-de-palha
o homem santo é sem amor-humano
considera as dez-mil-coisas cães-de-palha
o vão entre o céu e a terra...
como se parece a um fole!
mas esvazia-se sem se contrair
move-se e ainda extravasa!
muitas palavras e números o limitam
melhor guardá-lo no íntimo
la ĉielo kaj la tero estas sen amo-homa
konsideras la dek-miloj-aferojn hundoj-el-pajlo
la sankta homo estas sen amo-homa
konsideras la dek-miloj-aferojn hundoj-el-pajlo
la vano inter la ĉielo kaj la tero...
kiel ŝajniĝas kvazaŭ balgo!
sed malpleniĝas sen kuntiriĝi
moviĝas kaj ankoraŭ malŝparas!
multaj da vortoj kaj nombroj limigas ĝin
bone konservu ĝin en la intima
6
o espírito do vale não morre
diz-se místico feminino
a porta do místico feminino
diz-se raiz do céu e da terra
suave e multíflua
parece lá existir
contudo opera fio a fio
la spirito de la valo ne mortigas
oni diras inan mistikon
la pordo de la ina mistiko
oni diras radikon de la ĉielo kaj de la tero
dolĉa kaj multflua
ŝajnigas tien ekzisti
kvankam agas fadenon por fadeno
7
o céu dura - a terra perdura
céu e terra - duram que duram
por não viverem para si
eis porque podem viver eternamente
por isso o homem santo
ficando atrás - sobressai
ficando fora - persiste
não será por não ter nada seu?
pode pois realizar o que é seu
la ĉielo daŭras - la tero longe daŭras
ĉielo kaj tero - daŭras ke daŭras
ĉar tio la sankta homo
staranta antaŭe - distingiĝas
staranta ekster - persistas
ĉu ne estos por nenio sian havas?
povas do realigi kion estas sia
8
o bem supremo é como água
água... apura as dez-mil-coisas sem disputa
habita onde os homens abominam
por isso abeira-se ao curso
morar - bom é onde
coração - bom é profundidade
doar - bom é amor
falar - bom é sinceridade
governo - bom é ordem
serviço - bom é capacidade
movimento - bom é quando
eis que só sem disputa não há oposição
la supera bone estas kiel akvo
akvo... kontrolas la dek-miloj-aferojn sen disputo
loĝas kien la homoj abomenas
ĉar tio alrandiĝas al kurso
loĝi - bona estas kie
koro - bona estas profundeco
donaci - bona estas amo
paroli - bona estas sincereco
registaro - bona estas ordo
ofico - bona estas taŭgeco
movo - bona estas kiam
jen ke nur sen disputo ne ekzistas opozicio
9
manter saturando - melhor cessar
seguir aguçando - não vai durar
sala cheia de ouro e jade - não se pode guardar
enfatuar-se com bens e fama - por si já dana
concluída a obra - abster-se
eis o curso do céu
teni trosaturigantan - plibona ĉesi
sekvi stimulantan - ne daŭras
ĉambro plena de oro kaj jado - oni ne povas konservi
vaneciĝi por havaĵoj kaj famo - por si jam damna
plenumita la verko - sin deteni
jen la vojo de la ĉielo
10
conseguir
a alma e o espírito num amplexo inseparável!
regular o sopro maleável como no recém-nascido
polir o espelho místico até ficar sem mácula!
amar a nação e reger o povo sem atuar!
no vaivém da porta do céu atuar qual mãe-pássaro!
ser iluminado nos quatro quadrantes sem ter saber!
gerar e criar
gerar sem possuir
atuar sem depender
presidir sem controlar
isto diz-se virtude mística
sukcesi
la animo kaj spirito en unu brakumo nedividebla!
reguli la maleeblan blovon kiel por ĵus-naksita
glari mistikan spegulon ĝis esti sen makulo!
ami nacion kaj regi popolon sem aktori!
dum zigzago de la pordo de la ĉielo agi kiel patrino-birdo!
esti heligita en la kvar kvadrantoj sen havi scion!
koncipi kaj eduki
koncipi sen teni
agi sen dependi
prezidi sen kontroli
tio oni diras mistikan virton
11
trinta raios perfazem o meão
no imanifesto o uso do carro
barro moldado faz o jarro
no imanifesto o uso do jarro
talham-se portas e janelas para a casa
no imanifesto o uso da casa
portanto
utilizando-se o manifesto útil fica o imanifesto
tridek fulmoj kompletigas la mezintan
per nemanifesto la uzado de la ĉaro
modelita argilo faras la akvopoton
per nemanifesto la uzado de la akvopoto
oni tranĉas podrojn kaj fenestrojn por la domo
per nemanifesto la uzado de la domo
tial
oni utiligante la manifeston utile fariĝas la nemanifesto
12
as cinco cores - cegam a visão do homem
os cinco tons - ensurdecem a audição do homem
os cinco sabores - embotam o paladar do homem
galopes e caçadas - frenesiam o coração do homem
bens custosos - obstam as ações do homem
por isso o homem santo
sendo entranhas não olhos
afasta o ali - agarra o aqui
la kvin koloroj - blindigas la vidon je homo
la kvin tonoj - malaŭdigas la aŭdosenton je homo
la kvin gustoj - malakrigas la gustumadon je homo
galopoj kaj ĉasadoj - maltrankiviliĝas la koro je homo
altprezaj havaĵoj - kontraŭas la agojn je homo
pro tio la sankta homo
estanta intestaroj ne okuloj
formovas la tien - ekkaptas la ĉi tien
13
honra e desonra são como o corcel em fuga
avalie grandes aflições como o corpo
porque se diz:
honra e desonra são como o corcel em fuga
a honra eleva - a desonra abate
ganhar esta - perder aquela é assustador
por isso se diz:
honra e desonra são como o corcel em fuga
porque se diz:
avalie grandes aflições como o corpo
eu tenho grandes aflições por ter corpo
sem corpo que aflições teria?
portanto
quem avalia o mundo como o corpo
este pode ter missão no mundo
quem ama o mundo como o corpo
este pode ter cargo no mundo
honoro kaj malhonoro estas kiel la kurĉevalo
kontrolu grandajn angorojn kiel la korpo
ĉar oni diras:
honoro kaj malhonoro estas kiel kurĉavelo forkurante
la honoro ascendas - la malhonoro malascendas
venki ĉi tiun - malvenki tiun estas terura
pro tio oni diras:
honoro kaj malhonoro estas kiel kurĉevalo forkurante
ĉar oni diras:
kontrolu grandajn angorojn kiel la korpo
mi havas grandajn angorojn pro mi havas korpon
sen korpo kiajn angorojn mi havus?
tial
kiu kontrolas mondon kiel korpo
tiu povas havi celon en la mondo
kiu amas mondon kiel korpo
tiu povas havi oficon en la mondo
14
ao olhá-lo - não se vê - o nome soa yi
ao escultá-lo - não se ouve - o nome soa xi
ao tocá-lo - não se obtém - o nome soa wei
estas três não se podem decompor
portanto entremeados constituem um
seu alto não se alumbra
seu baixo não se assombra
contínuo contínuo... sem se poder nomear
retoma a não-coisa
isto se diz: forma do não-forma
imagem do não-coisa
isto se diz: claroescurecer
ao defrontá-lo - não se vê o rosto
ao segui-lo - não se vê o verso
reintegrando-se ao curso da antiguidade
pode-se reger o presente
poder conhecer origem da antiguidade
isto se diz: o desemaranhar do curso
rigardante ĝin - oni ne vidas - la nomo sonas yi-on
aŭskultante ĝin - oni ne aŭdas - la nomo sonas xi-on
tuŝante ĝin - oni ne havas - la nomo sonas wei-on
tiuj tri ne povas sin malkonsistigi
tial intermezoj ĝin konsistigas unu
sia alto ne iluminiĝas
sia malalto ne timiĝas
senĉesa senĉesa... sen poviĝi nomigi
reprenas la ne-aĵon
tio oni diras: formo de la ne-aĵo
bildo de la ne-aĵo
tio oni diras: klaromalklarigo
kontraŭante ĝin - oni ne vidas la vizaĝon
sekvante ĝin - oni ne vidas la dorsflankon
rekuniĝante onin al vojo de la antikveco
oni povas regi estanton
povos koni originon de la antikveco
tio oni diras: la malembaragi de la kurson
15
na antiguidade os que bem atuavam o curso:
sutilmente sublimes - misticamente penetrantes
tão profundos que não podiam ser conhecidos
e só porque incognoscíveis força-se configurá-los
cautelosos! - como a transpor águas hibernais
vacilantes! - como a temer vizinhos dos quatro cantos
reverentes! - como hóspedes
evanescentes! - como gelo a derreter
genuínos! - como lenho tosco
abertos! - como o vale
opacos! - como a água turva
quem pode pelo repouso aos poucos clarear o turvo?
quem pode pelo movimento aos poucos avivar a paz?
quem guarda este curso não quer fica pleno
e só por não ficar pleno pode recôndito renovar-se
en la antikveco kiuj bonaj agis la vojon:
subtile noblegulaj - mistike eniĝaj
tiel profundaj ke ili ne povas esti konataj
kaj nur ĉar nekoneblaj oni devigas difini ilin
singardulaj! - kiel transpasi vintredormajn akvojn
ŝanceliĝulaj! - kiel temigi najbarojn el kvar anguloj
riverenculaj! - kiel gastoj
momentulaj! - kiel glacio fluidiĝante
malfermulaj! - kiel la valo
senbrilulaj! - kial la malklara akvo
kiun povas per restado iom post iom klarigi la malklaran?
kiun povas per movado iom post iom vivigi pacon?
kiu konservas tiu vojo ne volas resti plenon
kaj nur por ne resti plenon ĝi povas kaŝitan renoviĝi
16
atingindo o vazio extremo
conservar-se firme no repouso
as dez-mil-coisas confluindo
eu assim as contemplo no refluxo:
eis que as coisas no florescimento
retornam uma a uma à raiz
o retorno à raiz soa: repouso
isto se diz: retornar ao destino
o retorno ao destino soa: eternidade
conhecer a eternidade soa: alumbramento
não conhecer a eternidade é tresloucar no azar
conhecer a eternidade é englobante
englobamento - então justiça
justiça - então mediação
mediação - então céu
céu - então curso
curso - então duração
dissolvendo-se o corpo - não periga
atingite la ekstreman malplenecon
konserviĝas stabila en ripozo
la dek-miloj-aferoj kunfluinte
mi tiel rigardadas ĝin en forfluo:
jen ke aferoj dum floradado
revenas unu post unu al radiko
la reveno al radiko sonas: ripozo
tio oni diras: reveni al destino
la reveno al destino sonas: senfineco
koni la senfineco sonas: raviteco
ne koni la senfineco estas freneziĝi sub hazardo
koni la senfineco estas englobiganta
englobeco - do justeco
justeco - do perado
perado - do ĉielo
ĉielo - do vojo
vojo - do daŭrado
onin dissolvante la korpo - ne danĝeras
17
a alta antiguidade não conhecia os regentes
tempos depois - eram amados e louvados
tempos depois - foram temidos
tempos depois - são vilipendiados
estes de pouca fé não merecem fé
pensativos!
aqueles sim pesavam as palavras
concluída a obra as coisas decorriam
as cem famílias juntas diziam:
por nós somos o que somos
la anktikvecego ne konadis la regantoj
post tempoj - estadis amataj kaj laŭdataj
post tempoj - estis temigitaj
post tempoj - estas malestimataj
tiuj kun malmulta fido ne indas fidon
meditemaj!
tiuj ja pripensadis la vortojn
plenumita la verko la aferoj forpasis
la cent familioj kune diradis:
por ni estas ni kio ni estas
18
o grande curso reflui...
surge amor humano e justiça
sabedoria e crítica afluem...
surge a grande hipocrisia
os vínculos familiares discordam...
surgem os deveres filiais e paternais
nações e familias no caos...
surgem os ministros leais
la granda vojo refluas...
ekaperas homa amo kaj justeco
saĝo kaj kritiko ekfluas...
ekaperas la granda hipokrito
la familiajn ligojn malkonsentas...
ekaperas la filaj kaj patraj devoj
nacioj kaj familioj en la kaoso...
ekaperas la fidelaj ministroj
19
não à santidade - fora a sabedoria
o povo é cem vezes favorecido
não ao amor humano - fora a justiça
o povo volta a ser filial e paternal
não ao engenho - fora o ganho
não há roubos - não há assaltos
estas três sentenças são ornamentos
ornamentos não suficientes
deve vigorar pois esta regência:
mostrar-se como seda natural
abraçar o lenho tosco
diminuir seus interesses
diluir suas paixões
ne je sankteco - escepte la saĝo
popolo estas cent oble favorigita
ne al homa amo - escepte la justeco
popolo refariĝas fila kaj patra
ne al inĝeno - escepte profito
ne ekzistas raboj - ne ekzistas alsaltoj
tiu ĉi tri sentencoj estas ornamoj
ornamoj ne sufiĉaj
devas validi ĉar tiu ĉi reĝeco:
montriĝi kia natura silko
brakumi la maldelikatan ksilemon
malpligrandigi siajn interesojn
dilui siajn amegojn
20
não ao estudo - e foi-se a inquietação
"sim" e "pois não" - quanto se distinguem?
bem e mal - como se distinguem?
o que os homens temem - não se pode não temer?
estéril! esse nem sim nem não
A massa efusiva e mais efusiva
como no gozo de um festim sacro
como nos altos e sagrar a primavera
só eu ancorado! nesse ainda sem auspícios...
como recém-nascido antes de se acriançar
marionete! sem para onde retomar
a massa tem o supérfluo
só eu sem quê nem para quê
eu.. que coração de idiota
oh! confuso e mais confuso
a gente brilha que brilha
só eu ofuscando e aparvalhado
a gente vibra que vibra
só eu melancólico e mais melancólico
plácido! tal qual o mar
ao vento! como sem lugar
a massa tem com quê
só eu obstinado e tosco
mas só eu diferente dos outros
dignificando a mãe nutriente
ne al studado - kaj foriris la nekvietecon
"jes" kaj "ĉar ne" - kiam oni distigiĝas?
bone kaj malbone - kiel oni distingiĝas?
kion la homojn timigas - oni ne povas ne temigi?
vana! tiu nek jes nek ne
La amaso fervora kaj pli fervora
kiel dum ĝojo de sankta festeno
kiel en la altaĵoj kaj sanktigi la printempon
nur mi senmova! en tiu ankoraŭ sen aŭspicioj...
kiel tujnaskiĝinta antaŭ pri knabigi sin
marioneto! sen ĉesi sen rekomenci
la amaso havas la superflua
nur mi sen kio kaj nek por kio
mi... kia koro el stultulo
ho! malklara kaj pli malklara
oni brilas kaj brilas
nur mi blinduminte kaj stulta
oni festas kaj festas
nur mi mornita kaj pli mornita
kvieta! tia kia la maro
ĉe vento! kiel sen loko
la amaso havas ion
nur mi obstinita kaj kruda
sed nur mi malsimila kontraŭ aliuloj
mirindigante la patrinon nutrecon
21
os traços da grande virtude só provem do curso
o curso feito coisa... - tão ofuscante que eclipsa
eclipsado! ofuscante! - em seu interior há imagem
ofuscante! eclipsado! - em seu interior há coisa
isolado! abscôndito! - em seu interior há essência
essa essência... pura verdade
em seu interior há fidelidade
da antiguidade até o presente
seu nome não muda
e assim examina o surgir de tudo
como sei a forma de tudo surgir?
pelo aqui
la spuroj de la granda virto nu devenas de la vojo
la vojo jam fari afero... - tiel blindiga ke ĝi eklipsas
ekplipsita! blindigita! - interne si ekzistas bildo
blindgita! ekplipsita! - interne si ekzistas afero
izolita! kuŝata! - interne si ekzistas esenco
tiu esenco... tuta vero
interne si ekzistas fideco
de la antikveco ĝis la estanta
sia nome ne ŝanĝas
kaj tiel kontrolas eknaskiĝi de ĉio
kiel mi scias la maniero pri tute eknaskiĝi?
per ĉi tie
22
curvando - então fica inteiro
retorcendo - então fica direito
esvaziando - então fica pleno
desgastando - então fica novo
sendo pouco - então é obtido
sendo demais - então é perturbador
assim
o homem santo abraçando o uno
torna-se modelo sob o céu
não se exibindo - então brilha
não se afirmando - então figura
não se vangloriando - então tem mérito
não se enaltecendo - então perdura
só por não disputar
sob o céu ninguém pode com ele disputar
o adágio antigo: "curvando então fica inteiro"
como pode ser palavra vazia?
em verdade integra nele reintegrando
kliniganta - do restas tuta
tordanta - do restas korekta
malplenanta - do restas plena
uziantada - do restas nova
estinta malmulte - do estas havita
estinta troe - do estas terura
tiel
la sankta homo brakumanta la unu
fariĝis ŝablono sub la ĉielo
ne montriĝas - do brilas
ne asertigâs - do figuras
ne fierigas sin - do havas meriton
ne laŭtiĝas - do daŭras
nur pro ne vetbatali
sub la ĉielo neniu povas kontraŭ ĝi vetbatali
la antikva sentenco: "kliniganta do restas tuta"
kiel povas esti senenhava vorto?
vere kompletigas en tiu rekompletigante
23
falar diluído é o natural
portanto
um vendaval não dura uma manhã
um temporal não dura um dia
quem os fomenta?
céu e terra
céu e terra - sua fúria não dura
quanto mais a intempérie humana!
portanto
quem segue o curso - une-se ao curso
quem segue a virtude - une-se à virtude
quem segue a perdição - une-se à perdição
quem se une ao curso - este o acolhe com alegria
quem se une à virtude - esta o acolhe com alegria
quem se une à perdição - esta o acolhe com alegria
pouca fé não merece fé
paroli diluita estas la natura
tial
ventego ne daŭras tutan matenon
malbona vetero ne daŭras unu tagon
kiun fortigas ili?
ĉielo kaj tero
ĉielo kaj tero - sia irado ne daŭras
ju pli la homa irado!
tial
kiu sekvas la vojon - unuiĝas al la vojo
kiu sekvas la virton - unuiĝas al la virto
kiu sekvas la pereon - unuiĝas al la pereo
kiu unuiĝas al la vojo - tiu ricevas lin feliĉe
kiu unuiĝas al la virto - tiu ricevas lin feliĉe
kiu unuiĝas al la pereo - tiu ircevas ricevas lin feliĉe
malmulto fido ne indas fidon
24
na ponta dos pés - não se firma
escarranchado - não se anda
quem se exibe - não brilha
quem se afirma - não figura
quem se vangloria - não tem mérito
quem se enaltece - não perdura
isto em relação ao curso soa:
superfluidade - parasitismo
coisas que todos abominam
portanto
quem no curso - nelas não incorre
kontraŭ piedaj pintoj - ne firmiĝas
piede tro malfermita - oni ne paŝas
kiu montriĝas - ne brilas
kiu asertiĝas - ne figuras
kiu fieriĝas - ne havas meriton
kiu laŭtiĝas - ne daŭrigas
tio rilate al la vojo sonas:
fluegi - parazitismo
aferoj kiujn ĉiujn abomenas
tial
kiu en la vojo - en tiuj ne enfalas
25
há algo indefinido porém perfeito
antes de nascerem céu e terra
silente! apartado!
fica só - não muda
tudo pervade - nada periga
pode ser considerado a mãe sob o céu
eu não sei seu nome
dou-lhe a grafia: (dao)
forçado a nomeá-lo digo: grande
grande soa: além
além soa: longínquo
longíquo soa: retornante
portanto
o curso é grande
o céu é grande
a terra é grande
o mediador é grande
no universo há quatro grandes
o mediador é um dos quatro
o homem segue a terra
a terra segue o céu
o céu segue o curso
o curso segue a si mesmo
ekzistas io nedifina tamen perfekta
antaŭe naskiĝis ĉielo kaj tero
silenta! malkuniga!
restas sola - ne ŝanĝas
ĉio tralasas - nenio danĝeras
povas estis konsiderita la patrino sub ĉielo
mi ne scias sian nomon
mi donas ĝin la skribmaniero: (daŭ)
fortinte nomigas ĝin mi diras: grandan
granda sonas: krom
krom sonas: malproksima
malproksima sonas: revenante
tial
la vojo estas granda
la ĉielo estas granda
la tero estas granda
la pereulo estas granda
en la universo ekzistas kvar grandaĵoj
la pereulo estas unu ella kvar
la homo sekvas la teron
la tero sekvas la ĉielon
la ĉielo sekvas la vojon
la vojo sekvas sin mem
26
o pesado é raiz do ligeiro
o repouso é senhor do agitado
por isso o homem santo
na jornada não larga o peso da bagagem
embora tenha visões magníficas fica calmo e distante
que fazer?
é senhor de dez mil carros
e por ele desleixa o império?
sendo ligeiro - então perde a raiz
sendo agitado - então perde a soberania
la peza estas radiko por la rapida
la restado estas mastro de la agitita
tial la sankta homo
dum la vojado ne lasas la pezo de la pakaĵo
kvankam ĝi havas belegajn vidadojn ĝi restas trankvila kaj malproksima
kion fari?
estas mastro de dek miloj da ĉaroj
kaj per ĝin ĉu neglektas la imperion?
estanta rapida - do perdas la radikon
estanta agitita - do perdas la suverenecon
27
bom caminhar - não deixa vestígio
boa fala - não tem jaças a aquilatar
boa computação - não usa talhas nem fichas
bom fecho - não usa trancas e não se abre
boa ligação - não tem cordas e não se solta
por isso o homem santo
bom sempre em salvar homens
portanto não há homens rejeitados
bom sempre em salvar coisas
portanto não há coisas rejeitadas
isto se diz: adentrar o alumbramento
portanto
o homem bom é modelo para o não-bom
o homem não-bom é potencial para o bom
sem apreciar o modelo e cuidar do potencial
mesmo a sabedoria será grande extravio
isto se diz: essencial ao deslumbramento
bona paŝado - ne spuras
bona parolado - ne havas erarojn por plibonigi
bona kalkulado - ne uzas alkarazojn nek ĵetonojn
bona beko - ne uzas riglilojn nek malfermiĝas
bona ligado - ne havas ŝpuroj nek malligiĝas
tial la sankta homo
bona ĉiam pri savi homojn
tamen ne havas neakceptitajn homojn
bona ĉiam pri savi aferojn
tamen ne havas neakceptitajn aferojn
tio oni diras: enigi la iluminecon
tial
la bona homo estas ŝablono por la ne-bona
la ne-bona homo estas potencialo por la bona
sen provi la ŝablonon kaj zorgi la potencialon
eĉ la saĝeco estos granda devojigo
tio oni diras: esencialo al raveco
28
conhecer o masculino - conservar o feminino
é tornar-se álveo do mundo
tornando-se o álveo do mundo
a virtude não escorre
e volta a ser recém-nascido
conhecer o claro - conservar o escuro
tornar-se o ideal do mundo
tornando-se ideal do mundo
a virtude eterna não flutua
e volta a ser não-atual
conhecer o glorioso - conservar o vergonhoso
tornar-se o vale do mundo
tornando-se o vale do mundo
a virtude eterna é suficiente
e retorna a ser lenho-tosco
decomposto o lenho-tosco
eis compostas as funções
o homem santo usando-o
torna-se dirigente do funcionalismo
portanto
a grande regência não faz cortes
konigi la viro - konservi la ino
estas fariĝos kuŝujo de la mondo
fariĝas la kuŝujo de la mondo
la virto ne elfluas
refariĝas tujnaskinto
konigi la helon - konservi la malhelon
fariĝos la idealo de la mondo
fariĝas la idealo de la mondo
la senfina virto ne flosas
kaj refariĝas ne-aktuala
konigi la gloregon - konservi la hontecon
fariĝos la valo de la mondo
fariĝas la valo de la mondo
la sefina virto sufiĉas
kaj refariĝas ksilemo-krudo
putrigi la ksilemon-krudon
jen kunmetitaj la funkcioj
la sankta homo uzanta ĝin
fariĝos estro de la funkciismo
tial
la granda regado ne faras kortumojn
29
querer abarcar o mundo e nele atuar
eu vejo não ser alcançável...
o mundo é um vaso espiritual
não é possível nele atuar
o atuante - arruína-o
o abarcador - perde-o
portanto
as coisas - ora precedem - ora seguem
- ora amainam - ora enfurecem
- ora prosperam - ore declinam
- ora afluem - ora refluem
por isso
o homem santo afasta - o demasiado
- o desmesurado
- o desqualificado
voli ĉirkaŭpreni la mondon kaj en ĝi agi
mi vidas ne esti atingebla...
la mondo estas spirituala kruĉo
ne estas eble en ĝi agi
agantulo - perei ĝin
la ĉirkaŭprenantulo - perdas ĝin
tial
la aferoj - foje konduas - foje sekvas
- foje trankviligas - foje maltrankviligas
- foje bonprofitas - foje malbonprofitas
- foje alfluas - foje refluas
tial
la sankta homo formovas - la troa
- la nemezurita
- la nekvalita
30
os que ajudam o soberano pelo curso
esses não violam com armas o mundo
tal ação provoca reação
onde campeiam tropas - aí crescem espinhos
após grandes combates - sempre anos nefastos
bom é apenas o desfecho
e basta!
não ousar dominar com violência
o desfecho sem apoteose
o desfecho sem repressão
o desfecho sem arrogância
o desfecho porque irremediável
o desfecho sem violência
as coisas reforçando-se caducam
isto se diz: sem curso
sem curso - logo o decurso
tiuj kiuj helpas suverenulon dum vojo
tiuj ne profanas mondon kun armoj
tia ago faras reagon
kie restas militaroj - tie kreskigas dornojn
poste grandaj bataloj - ĉiam malbonegaj jaroj
bona nur estas la konkludo
kaj sufiĉas!
ne aŭdaci surregi per perforto
la konkludo sen apoteozo
la konkludo sen haltigo
la konkludo sen aroganteco
la konkludo ĉar nesolveblo
la konkludo sen perforto
la aferoj refortiĝas kadukiĝi
tio oni diras: sen vojo
sen vojo - baldaŭ devojo
31
eis que belas armas não são instrumentos auspiciosos
são coisas que todos abominam
portanto
quem no curso - delas não se ocupa
o nobre em casa honra a esquerda
no uso de armas honra a direita
armas não são instrumentos auspiciosos
não são instrumentos do nobre
se inelutável usa-as
pondo calma e moderação acima
vence sem embelezar a vitória
quem faz isso exulta em matar pessoas
esse não pode obter seus intentos no mundo
nos eventos benéficos prefere-se a esquerda
no eventos maléficos prefere-se a direita
o general da reserva fica à esquerda
o general do comando fica à direita
a dizer que observa-se o rito fúnebre
massacres são pranteados com ais e lamentos
na vitória militar observa-se o rito fúnebre
jen belaj armoj ne estas bonaŭgaraj iloj
estas aferoj pri kiu ĉiuj abomenas
tial
kiu en la vojo - de tiuj ne okupiĝas
noblulo hejme honoras maldesktre
uzante armoj honoras dekstre
armoj ne estas bonaŭguraj iloj
ne estas noblulaj iloj
se neevitebla uzu ilin
teni trankvilon kaj moderadon super
venkas sen belegi la venkon
kiu tion faras plezurigas pri mortigi homojn
tiu ne povas havi siajn celojn en la mondo
dum la bonfarantaj okazaĵoj onin preferas maldekstre
duma la malbonfarantaj okazaĵojn oni preferas dekstre
la rezerva generalo restas maldekstre
la komanda generalo resas dekstre
dirante pri oni rimarkigas la funebran riton
buĉadoj estis larmade per doloroj kaj bedaŭroj
en la milita venko oni rimarkigas la funebran riton
32
curso... lenho-tosco sempre sem nome
embora pequeno pequeno o mundo porém não o pode sujeitar
príncipes e reis podendo preserva-lo
as dez mil coisas por si se subordinam
céu e terra em conúbio rorejam doce orvalho
o povo sem ser ordenado por si se coordena
feito o corte - logo surgem os nomes
já havendo os nomes - aí deve-se saber parar
sabendo parar - nada periclita
um simile do curso no mundo:
o arroio e vale indo para o rio e mar
vojo... ksilemon-krudon ĉiam sen nomo
kvankam eta eta la mondo tamen ne povas subjuĝi ĝin
reĝidoj kaj reĝoj povante gardadi ĝin
la dek mil aferoj mem subordigi
ĉielon kaj teron ligante verŝas dolĉan roson
popolo sen esti ordenita mem kunordigas
farita tranĉo - baldaŭ aperas la nomojn
jam havinta la nomojn - do oni devas scii ĉesi
sciante ĉesi - nenio danĝeriĝas
unu simile de la vojo en mondo:
la rivereto kaj valo fluante al rivero kaj maro
33
quem conhece o outro - é sábio
quem conhece a si mesmo - é iluminado
quem vence o outro - tem força
quem vence a si - é forte
quem se contenta - é rico
quem se força a andar - tem querer
quem não perde seu lugar - perdura
quem morre sem se anular - tem a vida
kiu konas aliulon - estas saĝa
kiu konas si mem - estas iluminita
kiu venkas aliulon - havas forton
kiu venkas al si - estas forta
kiu kontentiĝas - estas riĉa
kiu devigas sin por paŝadi - havas voli
kiu ne perdas sian lokon - daŭrigas
kiu mortiĝas sen nuligi sin - havas vivon
34
o grande curso é transbordante
ele pode à esquerda e à direita
as dez mil coisas dele dependem para viver
nunca são rejeitadas
completa a obra - e não se apropria
veste e nutre as dez mil coisas e não se faz senhor
pode ser nomeado no que é pequeno
as dez mil coisas a ele retornam - e não se faz senhor
pode ser nomeado como grande
e só por não se fazer grande
pode realizar sua grandeza
la granda vojo estas elverŝiĝante
ĝi povas maldesktren kaj dekstren
la dek mil aferoj de ĝi dependas por vivadi
neniam estas neakceptitaj
plenumas verkon - kaj ne alpropiĝas
vestas kaj nutras la dek mil aferoj kaj ne fariĝas mastro
povas esti nomigita en kio estas eta
la dek mil aferoj al ĝi revenas - kaj ne fariĝas mastro
povas esti nomigita kiel granda
kaj nur pro ne fariĝas granda
povas realigi sian grandecon
35
retendo a grande imagem
o mundo acorre
acorre sem prejudicar
assim a grande paz
música e atrativos...
para o hóspede de passagem
o que vai da boca do curso...
tão diluído que a nada sabe!
olhá-lo não basta para o ver
ouví-lo não basta para o escutar
usá-lo não basta para o esgotar
retenante la grandan bildon
la mondo refuĝas
refuĝas sen malhelpi
tiel la granda paco
muziko kaj alligaĵoj...
por la gasto pasante
kio iras de la buŝo de la vojo...
tiom diluita ke al nenio scias!
vidi ĝin ne sufiĉas por vidi
aŭdi ĝin ne sufiĉas por aŭskulti
uzi ĝin ne sufiĉas por finigi
36
quer-se a contração:
é preciso consolidar a expansão
quer-se o enfraquecimento:
é preciso consolidar o fortalecimento
quer-se a decadência:
é preciso consolidar o florescimento
quer-se a privação:
é preciso consolidar a doação
isto se diz: iluminação sutil
suavidade vence violência
não deve o peixe sair das profundezas
nem a potestade do reino a outros mostrar-se
oni voli kuntiradon:
necesas solidigi pligrandadon
oni voli malfortecadon:
necesas solidigi fortadon
oni voli pereecon:
necesas solidigi floradadon
oni voli senigadon:
necesas solidigi donacon
tio oni diras: subtila iluminado
dolĉado venkas perforton
ne devas fiŝon eliras profundecojn
nek la divineco de la regno al aliuloj montriĝi
37
o curso sempre não atuando
e nada fica por atuar
príncipes e reis podendo preservá-lo
as dez mil coisas por si se transformam
transformadas e surgindo o desejo
eu o reprimo pelo lenho sem nome
no lenho-tosco sem nome
eis que de fato não há desejo
sem desejo fica-se em repouso
o mundo por si se fixa
la vojon ĉiam ne agante
kaj nenio restas por agi
reĝidoj kaj reĝoj povante zorgi ĝin
la dek mil aferoj per si fariĝas
aliformigitaj kaj ekaperintaj la deziro
mi retenas ĝin per ksilemo sen nomo
en sen nomo ksilemo-krudo
jen ke fakte ne ekzistas deziro
sen deziro restiĝas ripozante
la mondo per si sin deteminas
38
a virtude superior não ostenta virtude
por isso tem virtude
a virtude inferior não se despe de virtude
por isso não tem virtude
a virtude superior não atua - não ficando por atuar
a virtude inferior não atua - ficando por atuar
o amor-humano superior atua - não por ter de atuar
a justiça superior atua - por ter de atuar
o rito superior atua - ninguém corresponde
aí arregaça as mangas indo às vias de fato
portanto
perdido o curso - eis a virtude
perdida a virtude - eis o amor-humano
perdido o amor-humano - eis a justiça
perdida a justiça - eis o rito
ora o rito dilui fé e fidelidade
sendo pois cabeça de toda desordem
o saber prematuro é mera flor do curso
sendo pois princípio de todo desatino
por isso
o homem em plena maturidade...
ocupa-se do denso e não do diluído
ocupa-se do real e não da florescência
portanto
afasta o ali - agarra o aqui
la supera virto ne pozas virton
tial havas virton
la malsupera virto ne senvestiĝas de la virto
tial ne havas virton
la supera virto ne agas - ne restante por agi
la malsupera virto ne agas - restante por agi
la supera amo-homa agas - ne pro devigas agi
la supera justeco agas - pro devigi agi
la supera rito agas - neniu respondas
do fine decidas kaj fakte agante
tial
perdita la vojo - jen la virto
perdita la virto - jen la amo-homa
perdita la amo-homa - jen la justeco
perdita la justeco - jen la rito
fojo rito diluas fido kaj fideco
estante ĉar kapo por ĉia neordeco
la antaŭtempa scio estas nura voja floro
estante ĉar komenco por ĉia malsaĝaĵo
tial
la homo dum plena plenkreskuleco...
okupiĝas per densa kaj ne per diluita
okupiĝas per realaĵo kaj ne per floreco
tial
formovas la tie - ekkaptas la ĉi tie
39
eis a unificação dos primórdios
o céu uno - ficou claro
a terra unificada - ficou tranquila
o espírito uno - ficou animado
o vale uno - ficou repleno
as dez mil coisas unificadas - ficaram geradoras
príncipes e reis unos - ficaram fidedignos
isso conseguiu-se pela unificação
o céu não claro - talvez rachasse
a terra não tranquila - talvez implodisse
o espírito não animado - talvez sucumbisse
o vale não repleno - talvez arruinasse
as dez mil coisas não geradoras talvez ruíssem
príncipes e reis não fidedignos talvez tombassem
portanto
o digno tem suas raízes no humilde
o alto tem suas bases no baixo
por isso
príncipes e reis se intitulam:
orfãos viúvos indigentes
será por suas raízes no humilde? não?
portanto
a glória suprema não se vangloria
não esmerar como jade mas rusticar como pedra
escritos do curso e sua vitrtude
jen la unuiĝado de la pratempoj
la ĉielo unu - restis klare
la tero unuiĝinta - restis trankvile
la spirito unu - restis gaje
la valo uno - restis terplenigite
la dek mil aferoj unuiĝintaj - restis koncipantajn
reĝidoj kaj reĝoj unuj - restis fidindajn
tio oni atingis per unuiĝintadon
la ĉielo ne klara - eble rompus
la tero ne trankvila - eble implodigus
la spirito ne gaja - eble subfalus
la valo ne terplenigita - eble pereigus
la dek mil aferoj ne koncipiante eble falegus
reĝidoj kaj reĝoj ne fidindaj eble falus
tial
indulo havas siajn radikoj ĉe la humileco
altulo havas siajn bazoj ĉe la malalto
tial
reĝidoj kaj reĝoj moŝtigas sin
orfoj vidvoj senhavuloj
estus per siaj radikoj en la humileco? ĉu ne?
tial
la supera gloro ne fieriĝas
ne gliti kiel jado sed malgliti kiel ŝtono
verkoj de la vojo kaj sia virto
40
retomar - é o mover do curso
suavidade - seu operar
sob o céu
as dez mil coisas nascem no manifesto
o manifesto nasce do imanifesto
rekapti - estas la movado de la vojo
dolĉeco - sia operacii
sub ĉielo
la dek mil aferoj naskiĝas en la manifesto
la manifesto naskiĝas de la nemanifesto
41
a pessoa superior escutando o curso
pratica-o zelosamente
a pessoa mediana escutando o curso
ora insiste ora desiste
a pessoa inferior escutando o curso
ri estrepitosamente
não risse não seria o curso
por isso há nos provérbios
o curso claro - parece escuro
o curso progressivo - parece retrógrado
o curso plano - parece escabroso
a virtude superior - parece um vale
a grande candura - parece vergonha
a virtude larga - parece avara
a virtude firme - parece fugaz
a virtude sólida - parece carcomida
o grande quadrado - não tem cantos
o grande talento - é tardio
a grande música - dilui o som
a grande imagem - não tem figura
o curso oculta-se no sem-nome
e só o curso em bem atuar a doação de si
la supera homo aŭskultante la vojon
praktikas ĝin zorge
la homo meza aŭskultante la vojon
tempo insistas tempo malinsistas
la malsupera homo aŭskultante la vojon
ridas ronke
ne ridus ne estus la vojo
tial ekzistas en la popoldiroj
la vojo klara - aspektas malklaran
la vojo progresanta - aspektas malprogresantan
la vojo plata - aspektas bizaran
la virto supera - aspektas valon
la granda neivo - aspektas honton
la virto vasta - aspektas avaran
la virto firmiga - aspektas maldaŭran
la virto fortika - aspektas pereigan
la granda kvadro - ne havas angulojn
la granda talento - estas frua
la granda muziko - diluas la sonon
la granda bildo - ne havas figuron
la vojo kuŝiĝas sub la sen-nomo
kaj nur la vojo en bone agi la donacadon de si
42
o curso - gera o um
o um - gera o dois
o dois - gera o três
o três - gera as dez mil coisas
as dez mil coisas têm atrás sombra (Yin)
elas abraçam na frente a luz (Yang)
o éter vazio para compor a harmonia
o que os homens mais abominam?
ser órfão viúvo indigente
reis e príncipes a si se intitulam
portanto
as coisas - ora perder é ganho
- ora ganhar é perda
a tradição dos homens eu também transmito:
os violentos não alcançam sua morte
eu o considerarei pai da doutrina
la vojo - generas la unu
la unu - generas la du
la du - generas la tri
la tri - generas la dek mil aferojn
la dek mil aferoj havas malantaŭ ombron
ili brakumas antaŭe la lumo
la etero malplena por plenumi harmonion
kion la homoj pli abomenas?
esti orfo vidvo senhavulo
reĝoj kaj reĝidoj mem moŝtiĝas
tial
la aferoj - tempo perdi estas gajno
- tempo gajni estas perdo
la tradicio de la homoj ankaŭ mi instruas:
perfortulaj ne atingas sian morton
mi ĝin konsideras parto de la doktrino
43
sob o céu o mais suave...
desembesta pelo mais firme sob o céu
sem manifestação penetra o impenetrável
por isso
eu conheço a vantagem de não-atuar
a doutrina sem palavras
a vantagem de não-atuar
sob o céu poucos alcançam
sub la ĉielo la pli dolĉa
ĵetegas por la pli firma sub la ĉielo
sen manifestado traboras la netraboreblan
tial
mi konas profiton de ne-agi
la doktrino sen vortoj
la profito de ne-agi
sub la ĉielo iom da homoj atingas
44
o nome ou a pessoa - qual preferir?
a pessoa ou as posses - que valorizar?
o ganho ou a perda - qual dói mais?
por isso
demasiada poupança - traz grande dispêndio
excessivo acúmulo - traz enorme desperdício
sabendo bastar-se - não se passa vergonha
sabendo conter-se - não se corre perigo
pode-se por isso perdurar
la nomo aŭ la homo - kiun vi preferas?
la homo aŭ la havaĵoj - kiun vi estimas?
la profito aŭ la malprofito - kiu pli doloras?
tial
tro ŝparo - faras grandan elspenon
troa amasigo - faras vastan malŝparon
sciante sufiĉiĝi - oni ne hontas
sciante ĉesiĝi - oni ne danĝeras
oni povas pro tio daŭrigi
45
a grande realização - parece defeituosa
seu efeito não degenera
a grande plenitude - parece vazia
seu efeito não decresce
a grande retidão - parece sinuosa
a grande habilidade - parece bisonha
a grande eloquência - parece balbuciante
o repouso vence a agitação
o frio vence o quente
pureza e repouso são o ajuste do mundo
la granda farado - aspektas fuŝitan
sia efekto ne malgeneras
la granda pleneco - aspektas malplena
sia efekto ne malkreskigas
la granda rekteco - aspektas malrektadan
la granda kvalito - aspektas ombrecan
la granda elokventeco - aspektas balbutaecan
la restado venkas la agitecon
la malvarma venkas la varman
pureco kaj restado estas la agordo de la mondo
46
sob o céu há curso...
desatrelam-se os corcéis para o adubo
sob o céu não há curso...
éguas de batalha procriam na fronteira
maior culpa: - aquiescer o desejo
maior violação: - não saber bastar-se
maior falta: - desejar obter
portanto
sabendo bastar-se ao que basta sempre basta
sub la ĉielo ekzistas vojo...
oni maluniigas la batalĉevalojn por la sterko
sub la ĉielo ne ekzistas vojo...
batalaj ĉevalinoj naskigas apud la landlimo
pligranda kulpo: - alliĝi la deziro
pligranda perfortaĵo: - ne scii sufiĉiĝi
pligranda manko: - deziri havi
tial
sciante satiĝi pri kio sufiĉas ĉiam sufiĉas
47
sem sair de casa - conhece-se o mundo
sem espiar pela janela - vê-se o curso do céu
quanto mais longe se vai - tanto menos se conhece
por isso o homem santo...
não perambula... - e conhece
não olha... - e nomeia
não atua... - e realiza
sen eliri dome - oni konas mondon
sem ekrigardi tra fenestro - oni vidas la vojon de la ĉielo
ju pli longe oni iras - des malpli oni konas
tial la sankta homo...
ne vagas... - kaj konas
ne rigadas... - kaj nomigas
ne agas... - kaj realigas
48
no estudo - dia a dia se cresce
no curso - dia a dia se decresce
decrescendo a mais decrescer
chega-se ao não-atuar
não atuando nada fica por atuar
conquista-se o mundo sempre por não ter afazeres
bastam afazeres que não se conquista o mundo
kun la lernado - tago post tago oni kreskigas
en la vojo - tago post tago oni malkreskigas
malkreskigante al plu malkreskigi
oni atingas al ne-agi
ne agante nenion restas por agi
oni konkeras la mondon ĉiam por ne havi devojn
sufiĉas devoj ke oni ne konkeras la mondon
49
o homem santo não tem coração constante
pelo coração das cem famílias faz seu coração
com o bom - eu sou bom
com o não bom - também sou bom
tal é a bondade da virtude
com o fiel - eu sou fiel
com o não fiel - também sou fiel
tal é a fidelidade da virtude
sob o céu o homem santo é conciliador
faz os corações se misturarem sob o céu
as cem famílias lhe emprestam olhos e ouvidos
o homem santo a todos acriança
la sankta homo ne havas ĉiama koro
per kor de la cent familioj li faras sian koron
kun la bona - mi estas bona
kuna la ne bona - mi ankaŭ estas bona
tia estas la boneco de la virto
kun la fida - mi estas fida
ku la ne fida - mi ankaŭ ne estas fida
tia estas la fideco de la virto
sub la ĉielo la sankta homo estas akordiganto
li faras la korojn mikisiĝas sub la ĉielo
la cent familioj pruntedonas al li okuloj kaj aŭdosentoj
la sankta homo infanigas ĉiujn
50
expor vida é impor morte
os adeptos da vida - três em dez
os adeptos da morte - três em dez
os que levam a vida ao campo de morte - também três em dez
e a razão?
viverem intensamente a vida
ouve-se do bom cultor da vida:
em terra - não topa com rinocerontes ou tigres
na liça - não sofre com armas e escudos
o rinoceronte não tem onde fincar o chifre
o tigre não tem onde fincar as garras
as armas não tem onde enfiar a lâmina
e a razão?
não ter campo de morte
elmontri vivon estas devigi morton
la anoj de la vivo - tri el dek
la anoj de la morto - tri el dek
kiuj ke kondukas vivon al kampo por morto - ankaŭ tri el dek
kaj la motivo?
vivadas intense la vivon
oni aŭdas de bona kulturulo de la vivo:
tere - ne kontaŭas renocerojn kaj tigrojn
arene - ne suferas pro armiloj kaj ŝildoj
rinocero ne havas kien meti kornon
tigro ne havas kien meti ungegon
armiloj ne havas kien meti klingon
kaj la motivo?
ne havi kampon por morto
51o curso lhe - dá vida
a virtude - dá cultivo
a substância - dá forma
o ambiente - dá desenvolvimento
pro isso
as dez mil coisas...
todas a venerar o curso e dignificar a virtude
a veneração do curso - a dignificação da virtude
eis que não se ordena - vêm sempre por si
portanto
o curso - lhe dá vida
a virtude - dá cultivo
o crescimento - dá aprimoramento
a proteção - dá maturação
a manutenção - dá renovação
gerar - sem possuir
atuar - sem depender
presidir - sem controlar
diz-se virtude mística
la vojo ĝin - donas vivo
la virto - donas kultivon
la substanco - donas formon
la medio - donas progresadon
tial
la dek mil aferoj...
ĉiuj laŭdante la vojon kaj indigi la virton
la laŭdado de la vojo - la indigado de la virto
jen keoni ne ordenas - venas ĉiam per si mem
tial
la vojo - ĝin donas vivo
la virto - donas kultivon
la kreskado - donas perfektadon
la protektado - donas spertecon
la tenado - donas renovadon
generi - sen posedi
agi - sen dependi
prezidi - sen kontroli
on diras mistika virto
52
o mundo tem origem
esta é considerada a mãe do mundo
já tendo a mãe
conhece-se o filho
já conhecido o filho
novamente guarda-se a mãe
desaparecendo o corpo não periga
tapando suas entradas
trancando suas portas
fidando o corpo - não se aflige
abrindo suas entradas
prosperando seus afazeres
findando o corpo - não se salva
ver o pequeno soa: - alumbramento
conservar a suavidade soa: - força
se usar sua luz retomando à sua iluminação
nada perde quando o corpo espectrificar
isto se diz: - revestir de eternidade
mondo havas originon
tiu ĉi estas konsiderita patrino de la mondo
jam havante la patrinon
oni konas filon
jam konite la filo
denove gardiĝas patrino
malaperante la korpon ne danĝeras
ŝtopante siajn enirejojn
ŝtopante siajn pordojn
fidante la korpon - oni ne afliktas
malfermante sijan enirejojn
prosperante siaj aferoj
fidante la korpon - oni ne savas
vidi etan sonas: - ravecon
konservi mildecon sonas: - forton
se uzi sian lumon retenante sian lumadon
nenion perdas kiam la korpo spektrigi
tio oni diras: - kovri per senfineco
53
se eu tivesse um saber especializado
e agisse conforme o grande curso
justamente sua efetuação eu temeria
o grande curso é bem plano
mas o povo gosta dos atalhos
a corte está bem mondada
mas os campos bem acizanados
e os celeiros bem vazios
enfeitam-se com brocados letrados
andam com espadas afiadas
enjoados com comes e bebes
bens e riquezas em profusão
isto se diz: - ostentar rapina
não! não é o curso!
se mi havus specialscio
kaj agus laŭ la granda vojo
ĝuste sia efektivigado mi timus
la granda vojo estas tre ebena
sed al popolo plaĉas ŝparvojoj
la kortumo estas bone sarkita
sed kamparoj bone neharmonigitaj
kaj grenejoj tute malplenaj
garnaĵiĝas per literitaj brokaĵoj
paŝas kun akraj glavoj
naŭzitaj per manĝaĵoj kaj drinkaĵoj
havaĵoj kaj riĉecoj troe
tio oni diras: - pompi rabon
ne! ne estas la vojo!
54
quem planta o bem - este não perde a raiz
quem abraça o bem - este não se separa
e filhos e netos não cessarão o culto ancestral
cultivado na pessoa - a virtude será eficiente
cultivado na família - a virtude será copiosa
cultivado na comunidade - a virtude será durável
cultivado no reino - a virtude será fecunda
cultivado no mundo - a virtude será universal
portanto
pela pessoa - ver as pessoas
pelas famílias - ver as famílias
pela comunidade - ver as comunidades
pela nação - ver as nações
pelo mundo - ver o mundo
eu como sei que o mundo é assim?
pelo aqui
kiu semas la bonon - tiu ĉi ne perdas radikon
kiu brakumas la bonon - tiu ĉi ne malunuiĝas
kaj filoj kaj nepoj ne ĉesas la praa klero
kultivante en la homon - la virto estos efika
kultivante en la familion - la virto estos sufiĉega
kultivante en la komonumon - la virto estos daŭra
kultivante en la regnon - la virto estos naskema
kultivante en la mondon - la virto estos universala
tial
per homo - vidu homojn
per familioj - vidu familiojn
per komonumojn - vidu komonumojn
per nacio - vidu naciojn
per mondo - vidu mondon
kiel mi scias ke mondo estas tiel?
per ĉi tie
55
quem possui o denso da virtude
assemelha-se a uma criança nua
insetos venenosos não a picam
feras não a estraçalham
aves de rapina não a arrebatam
ossos moles tendões elásticos
mas agarra com força
ainda não conhece o acasalamento
mas o falo fala ereto
é o auge do sêmen
o dia inteiro grita sem rouquejar
é o auge da harmonia
conhecer a harmonia soa: - eternidade
conhecer a eternidade soa: - iluminação
acrescer a vida soa: - fatalidade
o coração no controle do sopro soa: - rigidez
as coisas reforçando-se caducam
isso se diz - sem curso
sem curso - logo o decurso
kiu posedas la denso de la virto
similas sin al nuda infano
venenaj insektoj ne pikas ĝin
rabbestoj ne disŝiras ĝin
rabbirdoj ne forprenas ĝin
molaj ostoj elastaj tendenoj
sed ekkaptas forte
ankoraŭ ne konas geigon
sed la diro diras erekte
estas apogeo de la spermo
tute tago ĝin krias sen raŭkiĝos
estas apogeo de la harmonio
koni harmonion sonas: - senfinecon
koni senfinecon sonas: - iluminecon
aldoni al vivo sonas: - fatalon
koro je konrolo de blovo sonas: - rigidecon
aferoj refortiĝas kadukiĝas
tio oni
diras - sen vojo
sen vojo - baldaŭ devojo
56
quem sabe - não fala
quem fala - não sabe
tapar - as entradas
trancar - as portas
abrandar - o cume
desfazer - o emaranhado
harmonizar - a luz
conglobar - o pó
diz-se: - união mística
portanto
ela é incompatível com a intimidade
ela é incompatível com a estranheza
ela é incompatível com o ganho
ela é incompatível com a perda
ela é incompatível com a dignidade
ela é incompatível com a vileza
portanto
constitui a dignidade do mundo
kiu scias - ne parolas
kiu parolas - ne scias
ŝtopi - la enirojn
fermi - la pordojn
kvietigi - la pinton
malfari - la embarason
harmonigi - la lumon
amasigi - la polvon
onin diras: - mistika unuiĝo
tial
ĝi estas neakordigebla kun la intimeco
ĝi estas neakordigebla kun la fremdaĵo
ĝi estas neakordigebla kun la profito
ĝi estas neakordigebla kun la malprofito
ĝi estas neakordigebla kun la indeco
ĝi estas neakordigebla kun la malamikeco
tial
konsistigas la indecon de la mondo
57
com a normalidade - governa-se o reino
com a anormalidade - usam-se as armas
por não ter afazeres conquista-se o mundo
como eu sei que é assim?
pelo aqui
sob o céu
quanto mais tabus e superstições
tanto mais pobre o povo
quanto maior a potestade da corte
tanto mais caótico o reino
quanto maior a inventiva dos homens
tanto mais coisas anormais
quanto mais leis e decretos promulgados
tanto mais ladrões e assaltantes
por isso
um homem santo esclareceu:
eu sem atuar - o povo mudou por si
eu amante do repouso - o povo por si endireitou
eu sem afazeres - o povo por si enriqueceu
eu sem desejos - o povo por si lenho-tosco
kun normaleco - oni regnas regnon
kun malnormaleco - oni uzas armojn
por ne havi aferoj oni konkeras mondon
kiel mi scias ke estas tiel?
per ĉi tie
sub ĉielo
ju pli tabuoj kaj superstiĉoj
des pli malriĉa la popolo
ju pligranda la potenco de la kortumo
des pli kaosa la regno
ju pligranda elpesado de la homoj
des pli malnormalaj aferoj
ju pli leĝoj kaj dekretoj publikigitaj
des pli ŝtelistoj kaj rabistoj
tial
unu sankta homo klarigis:
mi sen agi - popolon ŝanĝis mem
mi amanta de restado - popolo mem rektiĝis
mi sen aferoj - popolo mem riĉiĝis
mi sen deziroj - popolo mem ksilemo-krudo
58
governo velado e sonado - povo expresso e desperto
governo vigilante e atuante - povo retraído e omisso
desgraça! - em ti apoia-se a felicidade
felicidade! - em ti encosta-se a desgraça
quem lhes conhece os limites?
na anomia... - o normal passa por anormal
- o bom passa por simulacro
o desvio do homem... - teus dias teimosamente duram
por isso o homem santo...
enquadra - sem demarcar
canteia - sem talhar
corrige - sem deformar
transluz - sem ofuscar
registaro zorgita kaj sonita - popolo ekspresita kaj vigliga
registaro rigardante kaj agante - popolo retirita kaj preterlasa
malfeliĉo! - en vi oni apogas la feliĉecon
feliĉeco! - en vi oni apogas la malfeliĉo
kiu ilin konas limoj?
en anarkio... - la normala aspektas per malnormala
- la bona aspektas per ŝajniĝo
la deturnado de la homo... - viaj tagoj obstine daŭras
tial la sankta homo...
enkadrigas - sen markigi
anguligas - sen tranĉi
korektigas - sen deformi
translumigi - sen blindigi
59
no governo do homem - no serviço do céu
nada como temperança
só a temperança se diz submissão prévia
a submissão prévia diz-se virtude reiterada
virtude reiterada - então invencibilidade
invencibilidade - então não se conhecem os limites
sem os limites - então pode-se ter o reino
tendo a mãe do reino - pode-se perdurar
isto se diz: - raiz profunda - haste firme
é o curso da vida longa e visão perpétua
en homa registarado - en ĉiela servo
nenio kiel moderigado
nur la moderigado oni diras antaŭan cedadon
la antaŭan cedadon onin diras repitada virto
ripetada virto - do nevenkebleco
nevenkebleco - do oni ne konas limojn
sen la limoj - do onin povas havi regnon
havante la patrino de la regno - onin povas daŭrigi
tio oni diras: - profundan radikon - stipon firman
estas vojo de longa vivo kaj ĉiama vidado
60
reger um grande reino é como fritar peixe miúdo
no mundo governado pelo curso
espectros não passam por espíritos
não só espectros não passam por espíritos
espíritos também não atormentam pessoas
não só espíritos não atormentam pessoas
o homem santo também não as atormenta
eis que ambos não se atormentando
a virtude congrega nele reintegrado
regi grandan regnon estas kiel friti etan fiŝon
en mondo regita per vojo
spektroj ne ŝajnigas sin per spiritoj
ne nur spekroj ne ŝajnigas sin per spiritoj
la sankta homo ankaŭ ne turmentas ilin
ne nur spiritoj ne turmentas homojn
la sankta homo ankaŭ ne turmentas ilin
jen ke ambaŭ ne sin turmentas
la virto kunvokas en ĝi rekompletigita
61
um grande reino é um rio no baixo curso
reunião do mundo - fêmea do mundo
a fêmea sempre pelo repouso vence o macho
pelo repouso ela fica abaixo
portanto
se um grande reino ficar abaixo de um pequeno
então o grande conquista o pequeno
se um pequeno reino ficar abaixo de um grande
então o pequeno conquista o grande
portanto
uns ficam abaixo para conquistar
outros estando abaixo conquistam
um grande reino só quer juntar e nutrir pessoas
um pequeno reino - só quer participar e servir pessoas
eis que para ambos conquistarem o almejado
convém que o grande fique abaixo
unu granda regno esas rivero en malalta vojo
kunvenado de la mondo - ino de la mondo
ino ĉiam per restado venkas viron
per restado ŝi restas sube
tial
unuj restas sube por konkeri
aliaj restante sube konkeras
granda regno nur - volas kunigi kaj nutrigi homojn
malgranda regno - nur volas partopreni kaj servi homojn
jen ke por ambaŭ konkeros la celadon
kongruas ke la granda restas sube
62
curso... - recolhimento das dez mil coisas
tesouro dos bons - refúgio dos não bons
belas palavras - podem negociar honras
nobre conduta - pode destacar dos outros
mas por que rejeitar os não bons?
portanto
foi instituído o filho do céu
estabelecidos os três duques
contudo empunhar o centro de jade
e com este à frente desfilar na quadriga
não vale assentar e adentrar-se no curso
e a razão dos antigos apreciarem o curso?
não soa assim;
quem pede - dele recebe
quem tem culpa - por ele evita a perversão
portanto
constitui a dignidade do mundo
vojo... - kolektado de la dek mil aferoj
tezoro de la bonuloj - rifuĝejo de la ne bonuloj
belaj vortoj - povas negocii honoroj
nobla konduto - povas destaki de aliuloj
sed kial malakcepti la ne bonuloj?
tial
estis kreita la filo de la ĉielo
establitaj la tri dukoj
tamen teni la mezo de la jado
kaj ku tiu frunte defili en la kvdrigo
ne kontas sidiĝi kaj eniriĝi en la vojo
kaj la kialo por la anktikvuloj plaĉis la vojon?
ne sonas tiel:
kiu petas - de tiu ricevas
kiu havas kulpon - per ĝi evitas malvirton
tial
konsistigas la indecon de la mondo
63
atue - o não-atuar
ocupe-se - em não se ocupar
saboreie - o sem-sabor
engrandeça o pequeno
converta discórdia em virtude
delineie o difícil do fácil
faça o grande sua pequenez
por isso
o homem santo nunca se engrandece
e pode realizar sua grandeza
eis que promessas levianas decerto são de pouca fé
muito fácil decerto é bem difícil
por isso
o homem santo considera tudo bem difícil
portanto não fica difícil
agu - la ne-agi
okupiĝu - pri ne sin okupi
gustumu - la sen-gusto
grandigu la etan
aliigu disakordon en virto
planu la malfacilan de la facila
faru grandan via malgrandeco
tial
la sankta homo neniam grandigiĝas
kaj povas realigi sian grandecon
jen ke facilanimaj promesoj certe estas ne fidinda
tre facila certe estas multe malfacila
tial
la sankta homo konsideras tute tre malfacila
tial ne restas malfacila
64
calmo - é fácil manter
ainda imprevisível - é fácil programar
quebradiço - é fácil despedaçar
miudo - é fácil de espalhar
atuar no ainda não-sido
por em ordem antes de desordem
árvore que braços unidos abarcam nasceu de raiz capilar
torre de nove andares surgiu de terra justaposta
jornada de dez mil léguas começa sob os pés
o atuante - arruína-o
o abarcador - perde-o
o povo na execução da obra sempre estraga no fim
cuidando do fim como do começo não se estraga a obra
por isso o homem santo...
deseja não desejar
não valoriza bens custosos
aprende a não aprender
recorre por onde os homens transpassaram
ajudando a natureza das dez mil coisas
isso sem ousar atuar
trankvilo - estas facila tenigi
ankoraŭ neantaŭvidebla - estas facila programi
rompiĝema - estas facila disparti
eta - estas facila disigi ĝin
agi en la ankoraŭ ne-estita
meti ordone antaŭe neordone
arbo kiu unuiĝaj brakoj ĉirkaŭprenas naskiĝis el hara radiko
turo de naŭ etaĝoj ekaperis sur apdumetita tero
vojaĝo de dek mil leŭgoj komenciĝas supre la piedoj
la agante - pereigas ĝin
la kunprenigante - perdigas ĝin
la popolo dum farado de la faraĵo ĉiam malbonigas fine
zorgante de la fino kiel de la komenco oni ne malbonigas la faraĵon
tial la sankta homo...
deziras ne deziri
ne valorigas multekostajn havaĵojn
lernas ne lerni
serĉas kien la homoj transpasis
helpante la naturo de la dek mil aferoj
tio sen aŭdaci agi
65
na antiguidade os que bem atuavam o curso
não procuravam iluminar o povo
mas sim assingelá-lo
o povo é ingovernável se a sabedoria excede
portanto
governar pela sabedoria - é espoliar a nação
não governar pela sabedoria - é prosperar a nação
quem sabe os dois - aprofunda no ideal
saber aprofundar no ideal - diz-se virtude mística
virtude mística...
profunda! longínqua!
retorna com as dez mil coisas
culmina na grande concórdia
en la anktiveco kiuj ke bone agis la vojon
ne provis iluminigi la popolon
sed provi simpligi ĝin
la popolo estas negovernebla se la saĝeco troas
tial
regi per saĝeco - estas spoli la nacion
ne regi per saĝeco - estas prosperi la nacion
kiu scias pri ambaŭ - profundigas en la idealo
scii profundigi en la idealo - oni diras mistika virto
mistika virto...
profuda! fora!
revenas kun la dek mil aferoj
kulminas en la granda plenakordo
66
rios e mares podem reger os cem vales
por saberem ficar abaixo deles
portanto
regem os cem vales
por isso o homem santo...
desejando ficar acima do povo
deve nas palavras ficar abaixo
desejando ficar à frente do povo
deve na sua pessoa ficar atrás
por isso o homem santo...
fica acima - e o povo não sente o peso
fica à frente - e o povo não sofre prejuízo
por isso
o mundo é alegremente impelido
e sem nenhuma opressão
por não disputar
sob o céu não se pode com ele disputar
riveroj kaj maroj povas regi la cent valojn
pro scii resti sube ili
tial
regas la cent valojn
tial la sankta homo...
deziranta stari super la popolo
devas per la vortoj stari sube
deziranta stari antaŭe de la popolo
devas en sia homo stari malantaŭe
tial la sankta homo...
stari super - kaj la popolo ne sentas la pezon
stari antaŭe - kaj la popolo ne malprofitas
tial
la mondo estas gaje instigita
pro ne disputi
sub ĉielo oni ne povas kontraŭ ĝi disputi
67
sob o céu todos dizem que por ser grande
meu curso aparenta anormalidade
só por ser grande parece anormal
se normal há muito seria insignificante
eu tenho três jóias para guardar e cuidar
a primeira soa: - misericórdia
a segunda soa: - moderação
a terceira soa: - não ousar primazia
primeiro misericórdia - depois coragem
primeiro moderação - depois generosidade
primeiro não ousar primazia - depois dirigir o funcionalismo
hoje - sem misericórdia - quer-se coragem
sem moderação - quer-se generosidade
sem ficar atrás - quer-se primazia
isso já é morte!
eis que a misericórdia na ofensiva vence
na defensiva consolida
quem o céu quer salvar protege pela misericórdia
sub ĉielo ĉiuj diras ke pro esti granda
mia vojo aspektas malnormalecon
nur por esti granda aspektas malnormalan
se normala antaŭ de longe estus senvalora
mi havas tri juvelojn por gardi kaj zorgi
unua sonas: - kompaton
dua sonas: - moderadon
tria sonas: - ne aŭdaci superecon
unua kompato - post kuraĝo
dua moderado - post bonvolemo
tria ne aŭdaci superecon - post direkti la funkciismon
numtempe - sen kompato - oni volas kuraĝon
sen moderado - oni volas bonvolemon
sen stari malantaŭe - oni voli superecon
tio jam estas morton!
jen ke la kompato en la atako venkas
en la malatako konsitigas
kiu la ĉielo volas savi protektas per kompato
68
quem bem sabe fazer o militar - não é marcial
quem bem sabe guerrear - não é colérico
quem bem sabe vencer o inimigo - não se faz presente
quem bem sabe utilizar homens - fica abaixo deles
isto se diz: - virtude de não competir
isto se diz: - força empregar homens
isto se diz: - o auge das bodas do céu
kiu bone scias fari batalan - ne estas milita
kiu bone scias militi - ne estas kolera
kiu bone scias venki malamikon - ne fariĝas ĉeesto
kiu bone scias uzi homojn - stari sube ilin
tio oni diras: - virto de ne konkuri
tio oni diras: - forto uzi homojn
tio oni diras: - la apogeo de la ĉieja jubileo
69
de um estrategista a máxima:
eu não ouso ser o senhor - mas o hóspede
não ouso avançar uma polegada - recuo um pé
isto se diz:
avançar - sem avançada
rechaçar - sem braços
repelir - sem hostilizar
capturar - sem armas
maior desastre: - desconsiderar o inimigo
desconsiderar o inimigo seria perder minhas jóias
portanto
exércitos antagônicos em confronto
o que for compassivo vence
el strategisto la maksimo:
mi ne aŭdacas estos mastro - sed la gasto
mi ne aŭdacas antaŭeniri unu colon - mi malantaŭen unu piedo
tio oni diras:
antaŭeniri - sen antaŭenirado
refuti - sem brakoj
repuŝi - sen malamike agi
kapti - sen armoj
plej granda akcidento: - nekonsideri la malamikon
nekonsideri la malamikon estus perdi miajn juvelojn
tial
militistaroj antagonismaj batale
kio estos kompatado venkas
70
minhas palavras... - bem fáceis de conhecer
- bem fáceis de praticar
sob o céu
são incognoscíveis - são impraticáveis
as palavras têm tradição
os eventos têm regente
eis que só por não ter conhecer
não se conhece o eu
os que conhecem o eu são raros
então o eu é preciosidade
por isso
sob o traje aldeão o homem santo abriga jade
miaj vortoj... - vere facila por konos
- vere facila por praktikos
sub la ĉielo
estas nekoneblaj - estas neprakteblaj
la vortoj havas tradicion
la okzaoj havas reganton
jen ke nur por ne koni vin
onin ne konas la mi
kiuj konante la mi estas sporadaj
do la mi estas multekosta
tial
sub la vesto vilaĝano la sankta homo ŝirmigas jadon
71
saber não saber - sublima
não saber saber - aliena
homem santo não se aliena
porque aliena a alienação
e só porque aliena a alienação
não se aliena
por isso
não se aliena
scii ne scion - altega
ne scii scion - alienas
sankta homo ne alieniĝas
ĉar alienas la alienon
kaj nur ĉar alienas la alienon
ne alieniĝas
tial
ne sin alienas
72
o povo não teme autoridade
então advém a grande autoridade
nada comprime sua moradia
nada oprime sua subsistência
só por não haver opressão não há ressentimento
por isso o homem santo
conhece-se a si mesmo - sem se exibir
ama-se a si mesmo - sem se dignificar
portanto
afasta o ali - agarra o aqui
la popolo ne timigas aŭtoritaton
do postvenas la grandan aŭtoritaton
nenio premas sian hejmon
nenio subjugas sian vivtenon
nur por ne ekzisti subjugon ne ekzistas resento
tial la sankta homo
koni sin al si mem - sen montriĝi
ama sin al si mem - sen laŭtiĝi
tial
formovas la tie - ekkaptas la tie ĉi
73
coragem com ousadia - então morte
coragem sem ousadia - então sobrevivência
ambas... - ora benéficas - ora maléficas
aquilo que o céu abomina alguém sabe a razão?
por isso
o homem santo ainda aumenta as dificuldades
o curso do céu...
sem competir - sabe bem vencer
sem falar - sabe bem responder
sem conclamar - vêm por si
e passo a passo sabe bem dispor
a rede do céu é espaçosa...
largas malhas e nada tresmalha
kuraĝo kun aŭdaco - do morto
kuraĝo sen aŭdaco - do postvivado
ambaŭ... - jen bonfaritaj - jen malbonfaritaj
tio kio ĉielo abomenas iun scias kaŭzon?
tial
la sankta homo ankoraŭ kreskigas la malfaciloj
la vojo de la ĉielo...
sen konkuri - scii bone venki
sen paroli - scii bone respondi
sen alvoki - venas per si
kaj paŝo post paŝo scias bone aranĝi
la reto de ĉielo estas larĝa
larĝaj reteroj kaj nenio forreteras
74
o povo não teme a morte...
para que assustá-lo com a morte?
se o povo sempre temesse a morte
se ao inventor eu capturasse para matá-lo
quem ousaria?
há sempre o ofício da morte a executar
eis que usurpar o lugar da morte
seria talhar em lugar do grande lenhador
raro seria não ferisse as mãos
la popolo ne timigas morton...
por ke ĉu timigas ĝin pri la morto?
se popolo ĉiam timigus la morton
se al la elpensulo mi kaptus por mortigi ĝin
kiu aŭdacos?
ekzistas ĉiam ofico de la morto por ezerci
jen ke trokapti anstataŭ la morton
estus tranĉi anstataŭ la granda lignisto
sporada estus ne vundus la manojn
75
a fome do povo...
são seus superiores a devorar impostos
por isso - a fome
o desgoverno do povo...
são seus superiores em atuação
por isso - o desgoverno
desdém do povo pela morte...
são seus superiores no frenesi da vida
por isso - o desdém da morte
eis que só quem não atua no viver
esse é virtuoso para dignificar a vida
malsato de la popolo...
estas siaj regantoj dismanĝante taksojn
tial - la malsato
malrego de la popolo...
estas siaj regantoj agante
tial - la malrego
malŝato de la popol per morto...
estas siaj regantoj en la malpacienco de la vivo
tial - la malŝato pri morto
jen ke nur kiu ne agas en la vivado
tiu estas virtua kaj indigi la vivon
76
o nascer do homem - é pois - suave e fraco
seu morrer - é pois - rígido e forte
o nascer da planta - é pois - suave e tenro
seu morrer - é pois - murcho e seco
portanto
rigidez e força - são adeptos da morte
suavidade e fraqueza - são adeptos da vida
por isso
arma é forte - então não vence
árvore é forte - então vira arma
força e grandeza - são inferiores
suavidade e fraqueza - são superiores
naskiĝo de homo - estas ĉar - mola kaj malforta
sia mortiĝo - estas ĉar - rigida kaj forta
naskiĝo de kreskaĝo - estas ĉar - mola kaj milda
sia mortiĝo - estas ĉar - velka kaj seka
tial
rigideco kaj forto - estas adeptoj de la morto
mildeco kaj malforto - estas adeptoj de la vivo
tial
armo estas forta - do ne venkas
arbo estas forta - do fariĝas armo
forto kaj grandeco - estas malsuperaj
mildeco kaj malforteco - estas superaj
77
o curso do céu...
como lembra o retesar do arco!
o elevado - é abaixado
o baixo - é levantado
o mais - é tirado
o menos - é completado
o curso do céu...
tira do mais e completa o menos
o curso do homem é o reverso:
tira do menos para ofertar ao mais
quem pode ter a mais para ofertar ao mundo?
só quem tem o curso
por isso o homem santo
atua - sem depender
realiza a obra - sem se ater
ele não quer mostrar-se virtuoso
la vojo de ĉielo...
kiel memoras la streĉi de la pafarko!
la supera - estas subita
la suba - estas superita
la pli - estas tirita
la malpli - estas plenita
la vojo de ĉielo...
tiras de la pli kaj plenas la malpli
la vojo de la homo estas la posta flanko:
tiras de la mapli por oferi al pli
kiu povas havis plie por oferi al mondo?
nur kiu havas la vojon
tial la sankta homo
agas - sen dependi
realigas la faradon - sen sin laĉligi
ĝi ne volas montriĝis virta
78
sob o céu
nada mais suave e mole do que a água
nada supera no combate ao rígido e forte
por que nada pode modificá-la
a fraqueza - vence a força
a suavidade - vence a dureza
sob o céu
isso não se pode conhecer
isso não se pode praticar
por isso afirmou um homem santo:
quem arca com a sujeira do reino
pode dizer-se senhor do culto agrário
quem arca com os males do reino
pode dizer-se rei do mundo
palavras corretas parecem o reverso
sub la ĉielo
nenio pli milda kaj mola ol akvo
nenio superas dum batalo la rigida kaj forta
ĉar nenio povas ŝanĝi ĝin
la malforteco - venka forton
la mildeco - venkas malmolon
sub la ĉielo
tio oni ne povas koni
tio oni ne povas praktiki
tial asertas la sankta homo:
kiu alfrontas pri la rega malpuraĵo
povas onin diras mastro de la kampa diservo
kiu alfrontas pri la rega malbonaĵoj
povas onin diras reĝo de la mondo
vortoj korektaj ŝajnas la postan flankon
79
no ajuste de uma grande discórdia
é inevitável subsistir discórdia
como pensar que seja um bem?
por isso o homem santo...
cumpre a talha esquerda do contrato
não obriga a outra parte
com virtude - cumpre-se o dever
sem virtude - cumpre-se a cobrança
o curso do céu sem ser sentimental
sempre fica com o homem bom
en la akomodo de granda malakordo
estas neevitebla vivteni malakordon
kiel pensis ke estas unu havaĵo?
tial la sankta homo...
plenumas la tranĉadon maldekstra de la kontrakto
ne devigas alian parton
virte - plenumiĝas la devo
sen virte - plenumiĝas la pagpostulo
la vojo de ĉielo sen esti senta
ĉiam restas kun la bona homo
80
pequeno reino - pouca gente
instrumentos de dez ou cem - que não se usem
as pessoas no temor da morte - sem êxodos
barcos e carros - sem razão para movê-los
armas e couraças - sem razão para exibí-las
oxalá o povo voltasse - ao uso do quipos
ao doce de suas comidas - à beleza de seus trajes
ao sossego de sua casa - ao confortável de seus costumes
reinos vizinhos visíveis - aqui e ali
rumor de cães e galos audíveis - aqui e ali
a gente envelheça e morra sem vaivém - aqui e ali
malgranda regno - malmulta homo
iloj el dek aŭ cent - kiuj oni ne uzas
homoj en la temigo de morto - sen eliroj
boatoj kaj ĉaroj - sen motivo por movi ilin
armoj kaj kirasoj - sen morivo por montri ilin
espereble popolo revenus - ĉi tie kaj tie
voĉbruo de hundoj kaj kokoj aŭdeblaj - ĉi tie kaj tie
la homo maljuniĝas kaj mortiĝas sen iro-veno - ĉi tie kaj tie
81
palavras fiéis - não são belas
belas palavras - não fazem fé
o bom - não se discute
o discutível - não faz bem
o saber - não é extensivo
a erudição - não faz saber
o homem santo não acumula bens
quanto mais faz aos outros - tanto mais tem para si
quanto mais dá aos outros - tanto mais é em si
o curso do céu beneficia - sem prejudicar
o curso do homem santo atua - sem disputar
fida vortoj - ne estas belaj
belaj vortoj - ne estas fida
bona - oni ne diskutas
diskutebla - ne estas bona
scio - ne estas vastebla
erudicio - ne estas scio
la sankta homo ne amasigas havaĵojn
ju pli faras al aliuloj - des pli havas por si
ju pli doni al aliuloj - des pli estas en si
la vojo de ĉielo bonfare - sen malhelpi
la vojo de sankta homo aagas - sen disputi
o grande curso reflui...
surge amor humano e justiça
sabedoria e crítica afluem...
surge a grande hipocrisia
os vínculos familiares discordam...
surgem os deveres filiais e paternais
nações e familias no caos...
surgem os ministros leais
la granda vojo refluas...
ekaperas homa amo kaj justeco
saĝo kaj kritiko ekfluas...
ekaperas la granda hipokrito
la familiajn ligojn malkonsentas...
ekaperas la filaj kaj patraj devoj
nacioj kaj familioj en la kaoso...
ekaperas la fidelaj ministroj
19
não à santidade - fora a sabedoria
o povo é cem vezes favorecido
não ao amor humano - fora a justiça
o povo volta a ser filial e paternal
não ao engenho - fora o ganho
não há roubos - não há assaltos
estas três sentenças são ornamentos
ornamentos não suficientes
deve vigorar pois esta regência:
mostrar-se como seda natural
abraçar o lenho tosco
diminuir seus interesses
diluir suas paixões
ne je sankteco - escepte la saĝo
popolo estas cent oble favorigita
ne al homa amo - escepte la justeco
popolo refariĝas fila kaj patra
ne al inĝeno - escepte profito
ne ekzistas raboj - ne ekzistas alsaltoj
tiu ĉi tri sentencoj estas ornamoj
ornamoj ne sufiĉaj
devas validi ĉar tiu ĉi reĝeco:
montriĝi kia natura silko
brakumi la maldelikatan ksilemon
malpligrandigi siajn interesojn
dilui siajn amegojn
20
não ao estudo - e foi-se a inquietação
"sim" e "pois não" - quanto se distinguem?
bem e mal - como se distinguem?
o que os homens temem - não se pode não temer?
estéril! esse nem sim nem não
A massa efusiva e mais efusiva
como no gozo de um festim sacro
como nos altos e sagrar a primavera
só eu ancorado! nesse ainda sem auspícios...
como recém-nascido antes de se acriançar
marionete! sem para onde retomar
a massa tem o supérfluo
só eu sem quê nem para quê
eu.. que coração de idiota
oh! confuso e mais confuso
a gente brilha que brilha
só eu ofuscando e aparvalhado
a gente vibra que vibra
só eu melancólico e mais melancólico
plácido! tal qual o mar
ao vento! como sem lugar
a massa tem com quê
só eu obstinado e tosco
mas só eu diferente dos outros
dignificando a mãe nutriente
ne al studado - kaj foriris la nekvietecon
"jes" kaj "ĉar ne" - kiam oni distigiĝas?
bone kaj malbone - kiel oni distingiĝas?
kion la homojn timigas - oni ne povas ne temigi?
vana! tiu nek jes nek ne
La amaso fervora kaj pli fervora
kiel dum ĝojo de sankta festeno
kiel en la altaĵoj kaj sanktigi la printempon
nur mi senmova! en tiu ankoraŭ sen aŭspicioj...
kiel tujnaskiĝinta antaŭ pri knabigi sin
marioneto! sen ĉesi sen rekomenci
la amaso havas la superflua
nur mi sen kio kaj nek por kio
mi... kia koro el stultulo
ho! malklara kaj pli malklara
oni brilas kaj brilas
nur mi blinduminte kaj stulta
oni festas kaj festas
nur mi mornita kaj pli mornita
kvieta! tia kia la maro
ĉe vento! kiel sen loko
la amaso havas ion
nur mi obstinita kaj kruda
sed nur mi malsimila kontraŭ aliuloj
mirindigante la patrinon nutrecon
21
os traços da grande virtude só provem do curso
o curso feito coisa... - tão ofuscante que eclipsa
eclipsado! ofuscante! - em seu interior há imagem
ofuscante! eclipsado! - em seu interior há coisa
isolado! abscôndito! - em seu interior há essência
essa essência... pura verdade
em seu interior há fidelidade
da antiguidade até o presente
seu nome não muda
e assim examina o surgir de tudo
como sei a forma de tudo surgir?
pelo aqui
la spuroj de la granda virto nu devenas de la vojo
la vojo jam fari afero... - tiel blindiga ke ĝi eklipsas
ekplipsita! blindigita! - interne si ekzistas bildo
blindgita! ekplipsita! - interne si ekzistas afero
izolita! kuŝata! - interne si ekzistas esenco
tiu esenco... tuta vero
interne si ekzistas fideco
de la antikveco ĝis la estanta
sia nome ne ŝanĝas
kaj tiel kontrolas eknaskiĝi de ĉio
kiel mi scias la maniero pri tute eknaskiĝi?
per ĉi tie
22
curvando - então fica inteiro
retorcendo - então fica direito
esvaziando - então fica pleno
desgastando - então fica novo
sendo pouco - então é obtido
sendo demais - então é perturbador
assim
o homem santo abraçando o uno
torna-se modelo sob o céu
não se exibindo - então brilha
não se afirmando - então figura
não se vangloriando - então tem mérito
não se enaltecendo - então perdura
só por não disputar
sob o céu ninguém pode com ele disputar
o adágio antigo: "curvando então fica inteiro"
como pode ser palavra vazia?
em verdade integra nele reintegrando
kliniganta - do restas tuta
tordanta - do restas korekta
malplenanta - do restas plena
uziantada - do restas nova
estinta malmulte - do estas havita
estinta troe - do estas terura
tiel
la sankta homo brakumanta la unu
fariĝis ŝablono sub la ĉielo
ne montriĝas - do brilas
ne asertigâs - do figuras
ne fierigas sin - do havas meriton
ne laŭtiĝas - do daŭras
nur pro ne vetbatali
sub la ĉielo neniu povas kontraŭ ĝi vetbatali
la antikva sentenco: "kliniganta do restas tuta"
kiel povas esti senenhava vorto?
vere kompletigas en tiu rekompletigante
23
falar diluído é o natural
portanto
um vendaval não dura uma manhã
um temporal não dura um dia
quem os fomenta?
céu e terra
céu e terra - sua fúria não dura
quanto mais a intempérie humana!
portanto
quem segue o curso - une-se ao curso
quem segue a virtude - une-se à virtude
quem segue a perdição - une-se à perdição
quem se une ao curso - este o acolhe com alegria
quem se une à virtude - esta o acolhe com alegria
quem se une à perdição - esta o acolhe com alegria
pouca fé não merece fé
paroli diluita estas la natura
tial
ventego ne daŭras tutan matenon
malbona vetero ne daŭras unu tagon
kiun fortigas ili?
ĉielo kaj tero
ĉielo kaj tero - sia irado ne daŭras
ju pli la homa irado!
tial
kiu sekvas la vojon - unuiĝas al la vojo
kiu sekvas la virton - unuiĝas al la virto
kiu sekvas la pereon - unuiĝas al la pereo
kiu unuiĝas al la vojo - tiu ricevas lin feliĉe
kiu unuiĝas al la virto - tiu ricevas lin feliĉe
kiu unuiĝas al la pereo - tiu ircevas ricevas lin feliĉe
malmulto fido ne indas fidon
24
na ponta dos pés - não se firma
escarranchado - não se anda
quem se exibe - não brilha
quem se afirma - não figura
quem se vangloria - não tem mérito
quem se enaltece - não perdura
isto em relação ao curso soa:
superfluidade - parasitismo
coisas que todos abominam
portanto
quem no curso - nelas não incorre
kontraŭ piedaj pintoj - ne firmiĝas
piede tro malfermita - oni ne paŝas
kiu montriĝas - ne brilas
kiu asertiĝas - ne figuras
kiu fieriĝas - ne havas meriton
kiu laŭtiĝas - ne daŭrigas
tio rilate al la vojo sonas:
fluegi - parazitismo
aferoj kiujn ĉiujn abomenas
tial
kiu en la vojo - en tiuj ne enfalas
25
há algo indefinido porém perfeito
antes de nascerem céu e terra
silente! apartado!
fica só - não muda
tudo pervade - nada periga
pode ser considerado a mãe sob o céu
eu não sei seu nome
dou-lhe a grafia: (dao)
forçado a nomeá-lo digo: grande
grande soa: além
além soa: longínquo
longíquo soa: retornante
portanto
o curso é grande
o céu é grande
a terra é grande
o mediador é grande
no universo há quatro grandes
o mediador é um dos quatro
o homem segue a terra
a terra segue o céu
o céu segue o curso
o curso segue a si mesmo
ekzistas io nedifina tamen perfekta
antaŭe naskiĝis ĉielo kaj tero
silenta! malkuniga!
restas sola - ne ŝanĝas
ĉio tralasas - nenio danĝeras
povas estis konsiderita la patrino sub ĉielo
mi ne scias sian nomon
mi donas ĝin la skribmaniero: (daŭ)
fortinte nomigas ĝin mi diras: grandan
granda sonas: krom
krom sonas: malproksima
malproksima sonas: revenante
tial
la vojo estas granda
la ĉielo estas granda
la tero estas granda
la pereulo estas granda
en la universo ekzistas kvar grandaĵoj
la pereulo estas unu ella kvar
la homo sekvas la teron
la tero sekvas la ĉielon
la ĉielo sekvas la vojon
la vojo sekvas sin mem
26
o pesado é raiz do ligeiro
o repouso é senhor do agitado
por isso o homem santo
na jornada não larga o peso da bagagem
embora tenha visões magníficas fica calmo e distante
que fazer?
é senhor de dez mil carros
e por ele desleixa o império?
sendo ligeiro - então perde a raiz
sendo agitado - então perde a soberania
la peza estas radiko por la rapida
la restado estas mastro de la agitita
tial la sankta homo
dum la vojado ne lasas la pezo de la pakaĵo
kvankam ĝi havas belegajn vidadojn ĝi restas trankvila kaj malproksima
kion fari?
estas mastro de dek miloj da ĉaroj
kaj per ĝin ĉu neglektas la imperion?
estanta rapida - do perdas la radikon
estanta agitita - do perdas la suverenecon
27
bom caminhar - não deixa vestígio
boa fala - não tem jaças a aquilatar
boa computação - não usa talhas nem fichas
bom fecho - não usa trancas e não se abre
boa ligação - não tem cordas e não se solta
por isso o homem santo
bom sempre em salvar homens
portanto não há homens rejeitados
bom sempre em salvar coisas
portanto não há coisas rejeitadas
isto se diz: adentrar o alumbramento
portanto
o homem bom é modelo para o não-bom
o homem não-bom é potencial para o bom
sem apreciar o modelo e cuidar do potencial
mesmo a sabedoria será grande extravio
isto se diz: essencial ao deslumbramento
bona paŝado - ne spuras
bona parolado - ne havas erarojn por plibonigi
bona kalkulado - ne uzas alkarazojn nek ĵetonojn
bona beko - ne uzas riglilojn nek malfermiĝas
bona ligado - ne havas ŝpuroj nek malligiĝas
tial la sankta homo
bona ĉiam pri savi homojn
tamen ne havas neakceptitajn homojn
bona ĉiam pri savi aferojn
tamen ne havas neakceptitajn aferojn
tio oni diras: enigi la iluminecon
tial
la bona homo estas ŝablono por la ne-bona
la ne-bona homo estas potencialo por la bona
sen provi la ŝablonon kaj zorgi la potencialon
eĉ la saĝeco estos granda devojigo
tio oni diras: esencialo al raveco
28
conhecer o masculino - conservar o feminino
é tornar-se álveo do mundo
tornando-se o álveo do mundo
a virtude não escorre
e volta a ser recém-nascido
conhecer o claro - conservar o escuro
tornar-se o ideal do mundo
tornando-se ideal do mundo
a virtude eterna não flutua
e volta a ser não-atual
conhecer o glorioso - conservar o vergonhoso
tornar-se o vale do mundo
tornando-se o vale do mundo
a virtude eterna é suficiente
e retorna a ser lenho-tosco
decomposto o lenho-tosco
eis compostas as funções
o homem santo usando-o
torna-se dirigente do funcionalismo
portanto
a grande regência não faz cortes
konigi la viro - konservi la ino
estas fariĝos kuŝujo de la mondo
fariĝas la kuŝujo de la mondo
la virto ne elfluas
refariĝas tujnaskinto
konigi la helon - konservi la malhelon
fariĝos la idealo de la mondo
fariĝas la idealo de la mondo
la senfina virto ne flosas
kaj refariĝas ne-aktuala
konigi la gloregon - konservi la hontecon
fariĝos la valo de la mondo
fariĝas la valo de la mondo
la sefina virto sufiĉas
kaj refariĝas ksilemo-krudo
putrigi la ksilemon-krudon
jen kunmetitaj la funkcioj
la sankta homo uzanta ĝin
fariĝos estro de la funkciismo
tial
la granda regado ne faras kortumojn
29
querer abarcar o mundo e nele atuar
eu vejo não ser alcançável...
o mundo é um vaso espiritual
não é possível nele atuar
o atuante - arruína-o
o abarcador - perde-o
portanto
as coisas - ora precedem - ora seguem
- ora amainam - ora enfurecem
- ora prosperam - ore declinam
- ora afluem - ora refluem
por isso
o homem santo afasta - o demasiado
- o desmesurado
- o desqualificado
voli ĉirkaŭpreni la mondon kaj en ĝi agi
mi vidas ne esti atingebla...
la mondo estas spirituala kruĉo
ne estas eble en ĝi agi
agantulo - perei ĝin
la ĉirkaŭprenantulo - perdas ĝin
tial
la aferoj - foje konduas - foje sekvas
- foje trankviligas - foje maltrankviligas
- foje bonprofitas - foje malbonprofitas
- foje alfluas - foje refluas
tial
la sankta homo formovas - la troa
- la nemezurita
- la nekvalita
30
os que ajudam o soberano pelo curso
esses não violam com armas o mundo
tal ação provoca reação
onde campeiam tropas - aí crescem espinhos
após grandes combates - sempre anos nefastos
bom é apenas o desfecho
e basta!
não ousar dominar com violência
o desfecho sem apoteose
o desfecho sem repressão
o desfecho sem arrogância
o desfecho porque irremediável
o desfecho sem violência
as coisas reforçando-se caducam
isto se diz: sem curso
sem curso - logo o decurso
tiuj kiuj helpas suverenulon dum vojo
tiuj ne profanas mondon kun armoj
tia ago faras reagon
kie restas militaroj - tie kreskigas dornojn
poste grandaj bataloj - ĉiam malbonegaj jaroj
bona nur estas la konkludo
kaj sufiĉas!
ne aŭdaci surregi per perforto
la konkludo sen apoteozo
la konkludo sen haltigo
la konkludo sen aroganteco
la konkludo ĉar nesolveblo
la konkludo sen perforto
la aferoj refortiĝas kadukiĝi
tio oni diras: sen vojo
sen vojo - baldaŭ devojo
31
eis que belas armas não são instrumentos auspiciosos
são coisas que todos abominam
portanto
quem no curso - delas não se ocupa
o nobre em casa honra a esquerda
no uso de armas honra a direita
armas não são instrumentos auspiciosos
não são instrumentos do nobre
se inelutável usa-as
pondo calma e moderação acima
vence sem embelezar a vitória
quem faz isso exulta em matar pessoas
esse não pode obter seus intentos no mundo
nos eventos benéficos prefere-se a esquerda
no eventos maléficos prefere-se a direita
o general da reserva fica à esquerda
o general do comando fica à direita
a dizer que observa-se o rito fúnebre
massacres são pranteados com ais e lamentos
na vitória militar observa-se o rito fúnebre
jen belaj armoj ne estas bonaŭgaraj iloj
estas aferoj pri kiu ĉiuj abomenas
tial
kiu en la vojo - de tiuj ne okupiĝas
noblulo hejme honoras maldesktre
uzante armoj honoras dekstre
armoj ne estas bonaŭguraj iloj
ne estas noblulaj iloj
se neevitebla uzu ilin
teni trankvilon kaj moderadon super
venkas sen belegi la venkon
kiu tion faras plezurigas pri mortigi homojn
tiu ne povas havi siajn celojn en la mondo
dum la bonfarantaj okazaĵoj onin preferas maldekstre
duma la malbonfarantaj okazaĵojn oni preferas dekstre
la rezerva generalo restas maldekstre
la komanda generalo resas dekstre
dirante pri oni rimarkigas la funebran riton
buĉadoj estis larmade per doloroj kaj bedaŭroj
en la milita venko oni rimarkigas la funebran riton
32
curso... lenho-tosco sempre sem nome
embora pequeno pequeno o mundo porém não o pode sujeitar
príncipes e reis podendo preserva-lo
as dez mil coisas por si se subordinam
céu e terra em conúbio rorejam doce orvalho
o povo sem ser ordenado por si se coordena
feito o corte - logo surgem os nomes
já havendo os nomes - aí deve-se saber parar
sabendo parar - nada periclita
um simile do curso no mundo:
o arroio e vale indo para o rio e mar
vojo... ksilemon-krudon ĉiam sen nomo
kvankam eta eta la mondo tamen ne povas subjuĝi ĝin
reĝidoj kaj reĝoj povante gardadi ĝin
la dek mil aferoj mem subordigi
ĉielon kaj teron ligante verŝas dolĉan roson
popolo sen esti ordenita mem kunordigas
farita tranĉo - baldaŭ aperas la nomojn
jam havinta la nomojn - do oni devas scii ĉesi
sciante ĉesi - nenio danĝeriĝas
unu simile de la vojo en mondo:
la rivereto kaj valo fluante al rivero kaj maro
33
quem conhece o outro - é sábio
quem conhece a si mesmo - é iluminado
quem vence o outro - tem força
quem vence a si - é forte
quem se contenta - é rico
quem se força a andar - tem querer
quem não perde seu lugar - perdura
quem morre sem se anular - tem a vida
kiu konas aliulon - estas saĝa
kiu konas si mem - estas iluminita
kiu venkas aliulon - havas forton
kiu venkas al si - estas forta
kiu kontentiĝas - estas riĉa
kiu devigas sin por paŝadi - havas voli
kiu ne perdas sian lokon - daŭrigas
kiu mortiĝas sen nuligi sin - havas vivon
34
o grande curso é transbordante
ele pode à esquerda e à direita
as dez mil coisas dele dependem para viver
nunca são rejeitadas
completa a obra - e não se apropria
veste e nutre as dez mil coisas e não se faz senhor
pode ser nomeado no que é pequeno
as dez mil coisas a ele retornam - e não se faz senhor
pode ser nomeado como grande
e só por não se fazer grande
pode realizar sua grandeza
la granda vojo estas elverŝiĝante
ĝi povas maldesktren kaj dekstren
la dek mil aferoj de ĝi dependas por vivadi
neniam estas neakceptitaj
plenumas verkon - kaj ne alpropiĝas
vestas kaj nutras la dek mil aferoj kaj ne fariĝas mastro
povas esti nomigita en kio estas eta
la dek mil aferoj al ĝi revenas - kaj ne fariĝas mastro
povas esti nomigita kiel granda
kaj nur pro ne fariĝas granda
povas realigi sian grandecon
35
retendo a grande imagem
o mundo acorre
acorre sem prejudicar
assim a grande paz
música e atrativos...
para o hóspede de passagem
o que vai da boca do curso...
tão diluído que a nada sabe!
olhá-lo não basta para o ver
ouví-lo não basta para o escutar
usá-lo não basta para o esgotar
retenante la grandan bildon
la mondo refuĝas
refuĝas sen malhelpi
tiel la granda paco
muziko kaj alligaĵoj...
por la gasto pasante
kio iras de la buŝo de la vojo...
tiom diluita ke al nenio scias!
vidi ĝin ne sufiĉas por vidi
aŭdi ĝin ne sufiĉas por aŭskulti
uzi ĝin ne sufiĉas por finigi
36
quer-se a contração:
é preciso consolidar a expansão
quer-se o enfraquecimento:
é preciso consolidar o fortalecimento
quer-se a decadência:
é preciso consolidar o florescimento
quer-se a privação:
é preciso consolidar a doação
isto se diz: iluminação sutil
suavidade vence violência
não deve o peixe sair das profundezas
nem a potestade do reino a outros mostrar-se
oni voli kuntiradon:
necesas solidigi pligrandadon
oni voli malfortecadon:
necesas solidigi fortadon
oni voli pereecon:
necesas solidigi floradadon
oni voli senigadon:
necesas solidigi donacon
tio oni diras: subtila iluminado
dolĉado venkas perforton
ne devas fiŝon eliras profundecojn
nek la divineco de la regno al aliuloj montriĝi
37
o curso sempre não atuando
e nada fica por atuar
príncipes e reis podendo preservá-lo
as dez mil coisas por si se transformam
transformadas e surgindo o desejo
eu o reprimo pelo lenho sem nome
no lenho-tosco sem nome
eis que de fato não há desejo
sem desejo fica-se em repouso
o mundo por si se fixa
la vojon ĉiam ne agante
kaj nenio restas por agi
reĝidoj kaj reĝoj povante zorgi ĝin
la dek mil aferoj per si fariĝas
aliformigitaj kaj ekaperintaj la deziro
mi retenas ĝin per ksilemo sen nomo
en sen nomo ksilemo-krudo
jen ke fakte ne ekzistas deziro
sen deziro restiĝas ripozante
la mondo per si sin deteminas
38
a virtude superior não ostenta virtude
por isso tem virtude
a virtude inferior não se despe de virtude
por isso não tem virtude
a virtude superior não atua - não ficando por atuar
a virtude inferior não atua - ficando por atuar
o amor-humano superior atua - não por ter de atuar
a justiça superior atua - por ter de atuar
o rito superior atua - ninguém corresponde
aí arregaça as mangas indo às vias de fato
portanto
perdido o curso - eis a virtude
perdida a virtude - eis o amor-humano
perdido o amor-humano - eis a justiça
perdida a justiça - eis o rito
ora o rito dilui fé e fidelidade
sendo pois cabeça de toda desordem
o saber prematuro é mera flor do curso
sendo pois princípio de todo desatino
por isso
o homem em plena maturidade...
ocupa-se do denso e não do diluído
ocupa-se do real e não da florescência
portanto
afasta o ali - agarra o aqui
la supera virto ne pozas virton
tial havas virton
la malsupera virto ne senvestiĝas de la virto
tial ne havas virton
la supera virto ne agas - ne restante por agi
la malsupera virto ne agas - restante por agi
la supera amo-homa agas - ne pro devigas agi
la supera justeco agas - pro devigi agi
la supera rito agas - neniu respondas
do fine decidas kaj fakte agante
tial
perdita la vojo - jen la virto
perdita la virto - jen la amo-homa
perdita la amo-homa - jen la justeco
perdita la justeco - jen la rito
fojo rito diluas fido kaj fideco
estante ĉar kapo por ĉia neordeco
la antaŭtempa scio estas nura voja floro
estante ĉar komenco por ĉia malsaĝaĵo
tial
la homo dum plena plenkreskuleco...
okupiĝas per densa kaj ne per diluita
okupiĝas per realaĵo kaj ne per floreco
tial
formovas la tie - ekkaptas la ĉi tie
39
eis a unificação dos primórdios
o céu uno - ficou claro
a terra unificada - ficou tranquila
o espírito uno - ficou animado
o vale uno - ficou repleno
as dez mil coisas unificadas - ficaram geradoras
príncipes e reis unos - ficaram fidedignos
isso conseguiu-se pela unificação
o céu não claro - talvez rachasse
a terra não tranquila - talvez implodisse
o espírito não animado - talvez sucumbisse
o vale não repleno - talvez arruinasse
as dez mil coisas não geradoras talvez ruíssem
príncipes e reis não fidedignos talvez tombassem
portanto
o digno tem suas raízes no humilde
o alto tem suas bases no baixo
por isso
príncipes e reis se intitulam:
orfãos viúvos indigentes
será por suas raízes no humilde? não?
portanto
a glória suprema não se vangloria
não esmerar como jade mas rusticar como pedra
escritos do curso e sua vitrtude
jen la unuiĝado de la pratempoj
la ĉielo unu - restis klare
la tero unuiĝinta - restis trankvile
la spirito unu - restis gaje
la valo uno - restis terplenigite
la dek mil aferoj unuiĝintaj - restis koncipantajn
reĝidoj kaj reĝoj unuj - restis fidindajn
tio oni atingis per unuiĝintadon
la ĉielo ne klara - eble rompus
la tero ne trankvila - eble implodigus
la spirito ne gaja - eble subfalus
la valo ne terplenigita - eble pereigus
la dek mil aferoj ne koncipiante eble falegus
reĝidoj kaj reĝoj ne fidindaj eble falus
tial
indulo havas siajn radikoj ĉe la humileco
altulo havas siajn bazoj ĉe la malalto
tial
reĝidoj kaj reĝoj moŝtigas sin
orfoj vidvoj senhavuloj
estus per siaj radikoj en la humileco? ĉu ne?
tial
la supera gloro ne fieriĝas
ne gliti kiel jado sed malgliti kiel ŝtono
verkoj de la vojo kaj sia virto
40
retomar - é o mover do curso
suavidade - seu operar
sob o céu
as dez mil coisas nascem no manifesto
o manifesto nasce do imanifesto
rekapti - estas la movado de la vojo
dolĉeco - sia operacii
sub ĉielo
la dek mil aferoj naskiĝas en la manifesto
la manifesto naskiĝas de la nemanifesto
41
a pessoa superior escutando o curso
pratica-o zelosamente
a pessoa mediana escutando o curso
ora insiste ora desiste
a pessoa inferior escutando o curso
ri estrepitosamente
não risse não seria o curso
por isso há nos provérbios
o curso claro - parece escuro
o curso progressivo - parece retrógrado
o curso plano - parece escabroso
a virtude superior - parece um vale
a grande candura - parece vergonha
a virtude larga - parece avara
a virtude firme - parece fugaz
a virtude sólida - parece carcomida
o grande quadrado - não tem cantos
o grande talento - é tardio
a grande música - dilui o som
a grande imagem - não tem figura
o curso oculta-se no sem-nome
e só o curso em bem atuar a doação de si
la supera homo aŭskultante la vojon
praktikas ĝin zorge
la homo meza aŭskultante la vojon
tempo insistas tempo malinsistas
la malsupera homo aŭskultante la vojon
ridas ronke
ne ridus ne estus la vojo
tial ekzistas en la popoldiroj
la vojo klara - aspektas malklaran
la vojo progresanta - aspektas malprogresantan
la vojo plata - aspektas bizaran
la virto supera - aspektas valon
la granda neivo - aspektas honton
la virto vasta - aspektas avaran
la virto firmiga - aspektas maldaŭran
la virto fortika - aspektas pereigan
la granda kvadro - ne havas angulojn
la granda talento - estas frua
la granda muziko - diluas la sonon
la granda bildo - ne havas figuron
la vojo kuŝiĝas sub la sen-nomo
kaj nur la vojo en bone agi la donacadon de si
42
o curso - gera o um
o um - gera o dois
o dois - gera o três
o três - gera as dez mil coisas
as dez mil coisas têm atrás sombra (Yin)
elas abraçam na frente a luz (Yang)
o éter vazio para compor a harmonia
o que os homens mais abominam?
ser órfão viúvo indigente
reis e príncipes a si se intitulam
portanto
as coisas - ora perder é ganho
- ora ganhar é perda
a tradição dos homens eu também transmito:
os violentos não alcançam sua morte
eu o considerarei pai da doutrina
la vojo - generas la unu
la unu - generas la du
la du - generas la tri
la tri - generas la dek mil aferojn
la dek mil aferoj havas malantaŭ ombron
ili brakumas antaŭe la lumo
la etero malplena por plenumi harmonion
kion la homoj pli abomenas?
esti orfo vidvo senhavulo
reĝoj kaj reĝidoj mem moŝtiĝas
tial
la aferoj - tempo perdi estas gajno
- tempo gajni estas perdo
la tradicio de la homoj ankaŭ mi instruas:
perfortulaj ne atingas sian morton
mi ĝin konsideras parto de la doktrino
43
sob o céu o mais suave...
desembesta pelo mais firme sob o céu
sem manifestação penetra o impenetrável
por isso
eu conheço a vantagem de não-atuar
a doutrina sem palavras
a vantagem de não-atuar
sob o céu poucos alcançam
sub la ĉielo la pli dolĉa
ĵetegas por la pli firma sub la ĉielo
sen manifestado traboras la netraboreblan
tial
mi konas profiton de ne-agi
la doktrino sen vortoj
la profito de ne-agi
sub la ĉielo iom da homoj atingas
44
o nome ou a pessoa - qual preferir?
a pessoa ou as posses - que valorizar?
o ganho ou a perda - qual dói mais?
por isso
demasiada poupança - traz grande dispêndio
excessivo acúmulo - traz enorme desperdício
sabendo bastar-se - não se passa vergonha
sabendo conter-se - não se corre perigo
pode-se por isso perdurar
la nomo aŭ la homo - kiun vi preferas?
la homo aŭ la havaĵoj - kiun vi estimas?
la profito aŭ la malprofito - kiu pli doloras?
tial
tro ŝparo - faras grandan elspenon
troa amasigo - faras vastan malŝparon
sciante sufiĉiĝi - oni ne hontas
sciante ĉesiĝi - oni ne danĝeras
oni povas pro tio daŭrigi
45
a grande realização - parece defeituosa
seu efeito não degenera
a grande plenitude - parece vazia
seu efeito não decresce
a grande retidão - parece sinuosa
a grande habilidade - parece bisonha
a grande eloquência - parece balbuciante
o repouso vence a agitação
o frio vence o quente
pureza e repouso são o ajuste do mundo
la granda farado - aspektas fuŝitan
sia efekto ne malgeneras
la granda pleneco - aspektas malplena
sia efekto ne malkreskigas
la granda rekteco - aspektas malrektadan
la granda kvalito - aspektas ombrecan
la granda elokventeco - aspektas balbutaecan
la restado venkas la agitecon
la malvarma venkas la varman
pureco kaj restado estas la agordo de la mondo
46
sob o céu há curso...
desatrelam-se os corcéis para o adubo
sob o céu não há curso...
éguas de batalha procriam na fronteira
maior culpa: - aquiescer o desejo
maior violação: - não saber bastar-se
maior falta: - desejar obter
portanto
sabendo bastar-se ao que basta sempre basta
sub la ĉielo ekzistas vojo...
oni maluniigas la batalĉevalojn por la sterko
sub la ĉielo ne ekzistas vojo...
batalaj ĉevalinoj naskigas apud la landlimo
pligranda kulpo: - alliĝi la deziro
pligranda perfortaĵo: - ne scii sufiĉiĝi
pligranda manko: - deziri havi
tial
sciante satiĝi pri kio sufiĉas ĉiam sufiĉas
47
sem sair de casa - conhece-se o mundo
sem espiar pela janela - vê-se o curso do céu
quanto mais longe se vai - tanto menos se conhece
por isso o homem santo...
não perambula... - e conhece
não olha... - e nomeia
não atua... - e realiza
sen eliri dome - oni konas mondon
sem ekrigardi tra fenestro - oni vidas la vojon de la ĉielo
ju pli longe oni iras - des malpli oni konas
tial la sankta homo...
ne vagas... - kaj konas
ne rigadas... - kaj nomigas
ne agas... - kaj realigas
48
no estudo - dia a dia se cresce
no curso - dia a dia se decresce
decrescendo a mais decrescer
chega-se ao não-atuar
não atuando nada fica por atuar
conquista-se o mundo sempre por não ter afazeres
bastam afazeres que não se conquista o mundo
kun la lernado - tago post tago oni kreskigas
en la vojo - tago post tago oni malkreskigas
malkreskigante al plu malkreskigi
oni atingas al ne-agi
ne agante nenion restas por agi
oni konkeras la mondon ĉiam por ne havi devojn
sufiĉas devoj ke oni ne konkeras la mondon
49
o homem santo não tem coração constante
pelo coração das cem famílias faz seu coração
com o bom - eu sou bom
com o não bom - também sou bom
tal é a bondade da virtude
com o fiel - eu sou fiel
com o não fiel - também sou fiel
tal é a fidelidade da virtude
sob o céu o homem santo é conciliador
faz os corações se misturarem sob o céu
as cem famílias lhe emprestam olhos e ouvidos
o homem santo a todos acriança
la sankta homo ne havas ĉiama koro
per kor de la cent familioj li faras sian koron
kun la bona - mi estas bona
kuna la ne bona - mi ankaŭ estas bona
tia estas la boneco de la virto
kun la fida - mi estas fida
ku la ne fida - mi ankaŭ ne estas fida
tia estas la fideco de la virto
sub la ĉielo la sankta homo estas akordiganto
li faras la korojn mikisiĝas sub la ĉielo
la cent familioj pruntedonas al li okuloj kaj aŭdosentoj
la sankta homo infanigas ĉiujn
50
expor vida é impor morte
os adeptos da vida - três em dez
os adeptos da morte - três em dez
os que levam a vida ao campo de morte - também três em dez
e a razão?
viverem intensamente a vida
ouve-se do bom cultor da vida:
em terra - não topa com rinocerontes ou tigres
na liça - não sofre com armas e escudos
o rinoceronte não tem onde fincar o chifre
o tigre não tem onde fincar as garras
as armas não tem onde enfiar a lâmina
e a razão?
não ter campo de morte
elmontri vivon estas devigi morton
la anoj de la vivo - tri el dek
la anoj de la morto - tri el dek
kiuj ke kondukas vivon al kampo por morto - ankaŭ tri el dek
kaj la motivo?
vivadas intense la vivon
oni aŭdas de bona kulturulo de la vivo:
tere - ne kontaŭas renocerojn kaj tigrojn
arene - ne suferas pro armiloj kaj ŝildoj
rinocero ne havas kien meti kornon
tigro ne havas kien meti ungegon
armiloj ne havas kien meti klingon
kaj la motivo?
ne havi kampon por morto
51o curso lhe - dá vida
a virtude - dá cultivo
a substância - dá forma
o ambiente - dá desenvolvimento
pro isso
as dez mil coisas...
todas a venerar o curso e dignificar a virtude
a veneração do curso - a dignificação da virtude
eis que não se ordena - vêm sempre por si
portanto
o curso - lhe dá vida
a virtude - dá cultivo
o crescimento - dá aprimoramento
a proteção - dá maturação
a manutenção - dá renovação
gerar - sem possuir
atuar - sem depender
presidir - sem controlar
diz-se virtude mística
la vojo ĝin - donas vivo
la virto - donas kultivon
la substanco - donas formon
la medio - donas progresadon
tial
la dek mil aferoj...
ĉiuj laŭdante la vojon kaj indigi la virton
la laŭdado de la vojo - la indigado de la virto
jen keoni ne ordenas - venas ĉiam per si mem
tial
la vojo - ĝin donas vivo
la virto - donas kultivon
la kreskado - donas perfektadon
la protektado - donas spertecon
la tenado - donas renovadon
generi - sen posedi
agi - sen dependi
prezidi - sen kontroli
on diras mistika virto
52
o mundo tem origem
esta é considerada a mãe do mundo
já tendo a mãe
conhece-se o filho
já conhecido o filho
novamente guarda-se a mãe
desaparecendo o corpo não periga
tapando suas entradas
trancando suas portas
fidando o corpo - não se aflige
abrindo suas entradas
prosperando seus afazeres
findando o corpo - não se salva
ver o pequeno soa: - alumbramento
conservar a suavidade soa: - força
se usar sua luz retomando à sua iluminação
nada perde quando o corpo espectrificar
isto se diz: - revestir de eternidade
mondo havas originon
tiu ĉi estas konsiderita patrino de la mondo
jam havante la patrinon
oni konas filon
jam konite la filo
denove gardiĝas patrino
malaperante la korpon ne danĝeras
ŝtopante siajn enirejojn
ŝtopante siajn pordojn
fidante la korpon - oni ne afliktas
malfermante sijan enirejojn
prosperante siaj aferoj
fidante la korpon - oni ne savas
vidi etan sonas: - ravecon
konservi mildecon sonas: - forton
se uzi sian lumon retenante sian lumadon
nenion perdas kiam la korpo spektrigi
tio oni diras: - kovri per senfineco
53
se eu tivesse um saber especializado
e agisse conforme o grande curso
justamente sua efetuação eu temeria
o grande curso é bem plano
mas o povo gosta dos atalhos
a corte está bem mondada
mas os campos bem acizanados
e os celeiros bem vazios
enfeitam-se com brocados letrados
andam com espadas afiadas
enjoados com comes e bebes
bens e riquezas em profusão
isto se diz: - ostentar rapina
não! não é o curso!
se mi havus specialscio
kaj agus laŭ la granda vojo
ĝuste sia efektivigado mi timus
la granda vojo estas tre ebena
sed al popolo plaĉas ŝparvojoj
la kortumo estas bone sarkita
sed kamparoj bone neharmonigitaj
kaj grenejoj tute malplenaj
garnaĵiĝas per literitaj brokaĵoj
paŝas kun akraj glavoj
naŭzitaj per manĝaĵoj kaj drinkaĵoj
havaĵoj kaj riĉecoj troe
tio oni diras: - pompi rabon
ne! ne estas la vojo!
54
quem planta o bem - este não perde a raiz
quem abraça o bem - este não se separa
e filhos e netos não cessarão o culto ancestral
cultivado na pessoa - a virtude será eficiente
cultivado na família - a virtude será copiosa
cultivado na comunidade - a virtude será durável
cultivado no reino - a virtude será fecunda
cultivado no mundo - a virtude será universal
portanto
pela pessoa - ver as pessoas
pelas famílias - ver as famílias
pela comunidade - ver as comunidades
pela nação - ver as nações
pelo mundo - ver o mundo
eu como sei que o mundo é assim?
pelo aqui
kiu semas la bonon - tiu ĉi ne perdas radikon
kiu brakumas la bonon - tiu ĉi ne malunuiĝas
kaj filoj kaj nepoj ne ĉesas la praa klero
kultivante en la homon - la virto estos efika
kultivante en la familion - la virto estos sufiĉega
kultivante en la komonumon - la virto estos daŭra
kultivante en la regnon - la virto estos naskema
kultivante en la mondon - la virto estos universala
tial
per homo - vidu homojn
per familioj - vidu familiojn
per komonumojn - vidu komonumojn
per nacio - vidu naciojn
per mondo - vidu mondon
kiel mi scias ke mondo estas tiel?
per ĉi tie
55
quem possui o denso da virtude
assemelha-se a uma criança nua
insetos venenosos não a picam
feras não a estraçalham
aves de rapina não a arrebatam
ossos moles tendões elásticos
mas agarra com força
ainda não conhece o acasalamento
mas o falo fala ereto
é o auge do sêmen
o dia inteiro grita sem rouquejar
é o auge da harmonia
conhecer a harmonia soa: - eternidade
conhecer a eternidade soa: - iluminação
acrescer a vida soa: - fatalidade
o coração no controle do sopro soa: - rigidez
as coisas reforçando-se caducam
isso se diz - sem curso
sem curso - logo o decurso
kiu posedas la denso de la virto
similas sin al nuda infano
venenaj insektoj ne pikas ĝin
rabbestoj ne disŝiras ĝin
rabbirdoj ne forprenas ĝin
molaj ostoj elastaj tendenoj
sed ekkaptas forte
ankoraŭ ne konas geigon
sed la diro diras erekte
estas apogeo de la spermo
tute tago ĝin krias sen raŭkiĝos
estas apogeo de la harmonio
koni harmonion sonas: - senfinecon
koni senfinecon sonas: - iluminecon
aldoni al vivo sonas: - fatalon
koro je konrolo de blovo sonas: - rigidecon
aferoj refortiĝas kadukiĝas
tio oni
diras - sen vojo
sen vojo - baldaŭ devojo
56
quem sabe - não fala
quem fala - não sabe
tapar - as entradas
trancar - as portas
abrandar - o cume
desfazer - o emaranhado
harmonizar - a luz
conglobar - o pó
diz-se: - união mística
portanto
ela é incompatível com a intimidade
ela é incompatível com a estranheza
ela é incompatível com o ganho
ela é incompatível com a perda
ela é incompatível com a dignidade
ela é incompatível com a vileza
portanto
constitui a dignidade do mundo
kiu scias - ne parolas
kiu parolas - ne scias
ŝtopi - la enirojn
fermi - la pordojn
kvietigi - la pinton
malfari - la embarason
harmonigi - la lumon
amasigi - la polvon
onin diras: - mistika unuiĝo
tial
ĝi estas neakordigebla kun la intimeco
ĝi estas neakordigebla kun la fremdaĵo
ĝi estas neakordigebla kun la profito
ĝi estas neakordigebla kun la malprofito
ĝi estas neakordigebla kun la indeco
ĝi estas neakordigebla kun la malamikeco
tial
konsistigas la indecon de la mondo
57
com a normalidade - governa-se o reino
com a anormalidade - usam-se as armas
por não ter afazeres conquista-se o mundo
como eu sei que é assim?
pelo aqui
sob o céu
quanto mais tabus e superstições
tanto mais pobre o povo
quanto maior a potestade da corte
tanto mais caótico o reino
quanto maior a inventiva dos homens
tanto mais coisas anormais
quanto mais leis e decretos promulgados
tanto mais ladrões e assaltantes
por isso
um homem santo esclareceu:
eu sem atuar - o povo mudou por si
eu amante do repouso - o povo por si endireitou
eu sem afazeres - o povo por si enriqueceu
eu sem desejos - o povo por si lenho-tosco
kun normaleco - oni regnas regnon
kun malnormaleco - oni uzas armojn
por ne havi aferoj oni konkeras mondon
kiel mi scias ke estas tiel?
per ĉi tie
sub ĉielo
ju pli tabuoj kaj superstiĉoj
des pli malriĉa la popolo
ju pligranda la potenco de la kortumo
des pli kaosa la regno
ju pligranda elpesado de la homoj
des pli malnormalaj aferoj
ju pli leĝoj kaj dekretoj publikigitaj
des pli ŝtelistoj kaj rabistoj
tial
unu sankta homo klarigis:
mi sen agi - popolon ŝanĝis mem
mi amanta de restado - popolo mem rektiĝis
mi sen aferoj - popolo mem riĉiĝis
mi sen deziroj - popolo mem ksilemo-krudo
58
governo velado e sonado - povo expresso e desperto
governo vigilante e atuante - povo retraído e omisso
desgraça! - em ti apoia-se a felicidade
felicidade! - em ti encosta-se a desgraça
quem lhes conhece os limites?
na anomia... - o normal passa por anormal
- o bom passa por simulacro
o desvio do homem... - teus dias teimosamente duram
por isso o homem santo...
enquadra - sem demarcar
canteia - sem talhar
corrige - sem deformar
transluz - sem ofuscar
registaro zorgita kaj sonita - popolo ekspresita kaj vigliga
registaro rigardante kaj agante - popolo retirita kaj preterlasa
malfeliĉo! - en vi oni apogas la feliĉecon
feliĉeco! - en vi oni apogas la malfeliĉo
kiu ilin konas limoj?
en anarkio... - la normala aspektas per malnormala
- la bona aspektas per ŝajniĝo
la deturnado de la homo... - viaj tagoj obstine daŭras
tial la sankta homo...
enkadrigas - sen markigi
anguligas - sen tranĉi
korektigas - sen deformi
translumigi - sen blindigi
59
no governo do homem - no serviço do céu
nada como temperança
só a temperança se diz submissão prévia
a submissão prévia diz-se virtude reiterada
virtude reiterada - então invencibilidade
invencibilidade - então não se conhecem os limites
sem os limites - então pode-se ter o reino
tendo a mãe do reino - pode-se perdurar
isto se diz: - raiz profunda - haste firme
é o curso da vida longa e visão perpétua
en homa registarado - en ĉiela servo
nenio kiel moderigado
nur la moderigado oni diras antaŭan cedadon
la antaŭan cedadon onin diras repitada virto
ripetada virto - do nevenkebleco
nevenkebleco - do oni ne konas limojn
sen la limoj - do onin povas havi regnon
havante la patrino de la regno - onin povas daŭrigi
tio oni diras: - profundan radikon - stipon firman
estas vojo de longa vivo kaj ĉiama vidado
60
reger um grande reino é como fritar peixe miúdo
no mundo governado pelo curso
espectros não passam por espíritos
não só espectros não passam por espíritos
espíritos também não atormentam pessoas
não só espíritos não atormentam pessoas
o homem santo também não as atormenta
eis que ambos não se atormentando
a virtude congrega nele reintegrado
regi grandan regnon estas kiel friti etan fiŝon
en mondo regita per vojo
spektroj ne ŝajnigas sin per spiritoj
ne nur spekroj ne ŝajnigas sin per spiritoj
la sankta homo ankaŭ ne turmentas ilin
ne nur spiritoj ne turmentas homojn
la sankta homo ankaŭ ne turmentas ilin
jen ke ambaŭ ne sin turmentas
la virto kunvokas en ĝi rekompletigita
61
um grande reino é um rio no baixo curso
reunião do mundo - fêmea do mundo
a fêmea sempre pelo repouso vence o macho
pelo repouso ela fica abaixo
portanto
se um grande reino ficar abaixo de um pequeno
então o grande conquista o pequeno
se um pequeno reino ficar abaixo de um grande
então o pequeno conquista o grande
portanto
uns ficam abaixo para conquistar
outros estando abaixo conquistam
um grande reino só quer juntar e nutrir pessoas
um pequeno reino - só quer participar e servir pessoas
eis que para ambos conquistarem o almejado
convém que o grande fique abaixo
unu granda regno esas rivero en malalta vojo
kunvenado de la mondo - ino de la mondo
ino ĉiam per restado venkas viron
per restado ŝi restas sube
tial
unuj restas sube por konkeri
aliaj restante sube konkeras
granda regno nur - volas kunigi kaj nutrigi homojn
malgranda regno - nur volas partopreni kaj servi homojn
jen ke por ambaŭ konkeros la celadon
kongruas ke la granda restas sube
62
curso... - recolhimento das dez mil coisas
tesouro dos bons - refúgio dos não bons
belas palavras - podem negociar honras
nobre conduta - pode destacar dos outros
mas por que rejeitar os não bons?
portanto
foi instituído o filho do céu
estabelecidos os três duques
contudo empunhar o centro de jade
e com este à frente desfilar na quadriga
não vale assentar e adentrar-se no curso
e a razão dos antigos apreciarem o curso?
não soa assim;
quem pede - dele recebe
quem tem culpa - por ele evita a perversão
portanto
constitui a dignidade do mundo
vojo... - kolektado de la dek mil aferoj
tezoro de la bonuloj - rifuĝejo de la ne bonuloj
belaj vortoj - povas negocii honoroj
nobla konduto - povas destaki de aliuloj
sed kial malakcepti la ne bonuloj?
tial
estis kreita la filo de la ĉielo
establitaj la tri dukoj
tamen teni la mezo de la jado
kaj ku tiu frunte defili en la kvdrigo
ne kontas sidiĝi kaj eniriĝi en la vojo
kaj la kialo por la anktikvuloj plaĉis la vojon?
ne sonas tiel:
kiu petas - de tiu ricevas
kiu havas kulpon - per ĝi evitas malvirton
tial
konsistigas la indecon de la mondo
63
atue - o não-atuar
ocupe-se - em não se ocupar
saboreie - o sem-sabor
engrandeça o pequeno
converta discórdia em virtude
delineie o difícil do fácil
faça o grande sua pequenez
por isso
o homem santo nunca se engrandece
e pode realizar sua grandeza
eis que promessas levianas decerto são de pouca fé
muito fácil decerto é bem difícil
por isso
o homem santo considera tudo bem difícil
portanto não fica difícil
agu - la ne-agi
okupiĝu - pri ne sin okupi
gustumu - la sen-gusto
grandigu la etan
aliigu disakordon en virto
planu la malfacilan de la facila
faru grandan via malgrandeco
tial
la sankta homo neniam grandigiĝas
kaj povas realigi sian grandecon
jen ke facilanimaj promesoj certe estas ne fidinda
tre facila certe estas multe malfacila
tial
la sankta homo konsideras tute tre malfacila
tial ne restas malfacila
64
calmo - é fácil manter
ainda imprevisível - é fácil programar
quebradiço - é fácil despedaçar
miudo - é fácil de espalhar
atuar no ainda não-sido
por em ordem antes de desordem
árvore que braços unidos abarcam nasceu de raiz capilar
torre de nove andares surgiu de terra justaposta
jornada de dez mil léguas começa sob os pés
o atuante - arruína-o
o abarcador - perde-o
o povo na execução da obra sempre estraga no fim
cuidando do fim como do começo não se estraga a obra
por isso o homem santo...
deseja não desejar
não valoriza bens custosos
aprende a não aprender
recorre por onde os homens transpassaram
ajudando a natureza das dez mil coisas
isso sem ousar atuar
trankvilo - estas facila tenigi
ankoraŭ neantaŭvidebla - estas facila programi
rompiĝema - estas facila disparti
eta - estas facila disigi ĝin
agi en la ankoraŭ ne-estita
meti ordone antaŭe neordone
arbo kiu unuiĝaj brakoj ĉirkaŭprenas naskiĝis el hara radiko
turo de naŭ etaĝoj ekaperis sur apdumetita tero
vojaĝo de dek mil leŭgoj komenciĝas supre la piedoj
la agante - pereigas ĝin
la kunprenigante - perdigas ĝin
la popolo dum farado de la faraĵo ĉiam malbonigas fine
zorgante de la fino kiel de la komenco oni ne malbonigas la faraĵon
tial la sankta homo...
deziras ne deziri
ne valorigas multekostajn havaĵojn
lernas ne lerni
serĉas kien la homoj transpasis
helpante la naturo de la dek mil aferoj
tio sen aŭdaci agi
65
na antiguidade os que bem atuavam o curso
não procuravam iluminar o povo
mas sim assingelá-lo
o povo é ingovernável se a sabedoria excede
portanto
governar pela sabedoria - é espoliar a nação
não governar pela sabedoria - é prosperar a nação
quem sabe os dois - aprofunda no ideal
saber aprofundar no ideal - diz-se virtude mística
virtude mística...
profunda! longínqua!
retorna com as dez mil coisas
culmina na grande concórdia
en la anktiveco kiuj ke bone agis la vojon
ne provis iluminigi la popolon
sed provi simpligi ĝin
la popolo estas negovernebla se la saĝeco troas
tial
regi per saĝeco - estas spoli la nacion
ne regi per saĝeco - estas prosperi la nacion
kiu scias pri ambaŭ - profundigas en la idealo
scii profundigi en la idealo - oni diras mistika virto
mistika virto...
profuda! fora!
revenas kun la dek mil aferoj
kulminas en la granda plenakordo
66
rios e mares podem reger os cem vales
por saberem ficar abaixo deles
portanto
regem os cem vales
por isso o homem santo...
desejando ficar acima do povo
deve nas palavras ficar abaixo
desejando ficar à frente do povo
deve na sua pessoa ficar atrás
por isso o homem santo...
fica acima - e o povo não sente o peso
fica à frente - e o povo não sofre prejuízo
por isso
o mundo é alegremente impelido
e sem nenhuma opressão
por não disputar
sob o céu não se pode com ele disputar
riveroj kaj maroj povas regi la cent valojn
pro scii resti sube ili
tial
regas la cent valojn
tial la sankta homo...
deziranta stari super la popolo
devas per la vortoj stari sube
deziranta stari antaŭe de la popolo
devas en sia homo stari malantaŭe
tial la sankta homo...
stari super - kaj la popolo ne sentas la pezon
stari antaŭe - kaj la popolo ne malprofitas
tial
la mondo estas gaje instigita
pro ne disputi
sub ĉielo oni ne povas kontraŭ ĝi disputi
67
sob o céu todos dizem que por ser grande
meu curso aparenta anormalidade
só por ser grande parece anormal
se normal há muito seria insignificante
eu tenho três jóias para guardar e cuidar
a primeira soa: - misericórdia
a segunda soa: - moderação
a terceira soa: - não ousar primazia
primeiro misericórdia - depois coragem
primeiro moderação - depois generosidade
primeiro não ousar primazia - depois dirigir o funcionalismo
hoje - sem misericórdia - quer-se coragem
sem moderação - quer-se generosidade
sem ficar atrás - quer-se primazia
isso já é morte!
eis que a misericórdia na ofensiva vence
na defensiva consolida
quem o céu quer salvar protege pela misericórdia
sub ĉielo ĉiuj diras ke pro esti granda
mia vojo aspektas malnormalecon
nur por esti granda aspektas malnormalan
se normala antaŭ de longe estus senvalora
mi havas tri juvelojn por gardi kaj zorgi
unua sonas: - kompaton
dua sonas: - moderadon
tria sonas: - ne aŭdaci superecon
unua kompato - post kuraĝo
dua moderado - post bonvolemo
tria ne aŭdaci superecon - post direkti la funkciismon
numtempe - sen kompato - oni volas kuraĝon
sen moderado - oni volas bonvolemon
sen stari malantaŭe - oni voli superecon
tio jam estas morton!
jen ke la kompato en la atako venkas
en la malatako konsitigas
kiu la ĉielo volas savi protektas per kompato
68
quem bem sabe fazer o militar - não é marcial
quem bem sabe guerrear - não é colérico
quem bem sabe vencer o inimigo - não se faz presente
quem bem sabe utilizar homens - fica abaixo deles
isto se diz: - virtude de não competir
isto se diz: - força empregar homens
isto se diz: - o auge das bodas do céu
kiu bone scias fari batalan - ne estas milita
kiu bone scias militi - ne estas kolera
kiu bone scias venki malamikon - ne fariĝas ĉeesto
kiu bone scias uzi homojn - stari sube ilin
tio oni diras: - virto de ne konkuri
tio oni diras: - forto uzi homojn
tio oni diras: - la apogeo de la ĉieja jubileo
69
de um estrategista a máxima:
eu não ouso ser o senhor - mas o hóspede
não ouso avançar uma polegada - recuo um pé
isto se diz:
avançar - sem avançada
rechaçar - sem braços
repelir - sem hostilizar
capturar - sem armas
maior desastre: - desconsiderar o inimigo
desconsiderar o inimigo seria perder minhas jóias
portanto
exércitos antagônicos em confronto
o que for compassivo vence
el strategisto la maksimo:
mi ne aŭdacas estos mastro - sed la gasto
mi ne aŭdacas antaŭeniri unu colon - mi malantaŭen unu piedo
tio oni diras:
antaŭeniri - sen antaŭenirado
refuti - sem brakoj
repuŝi - sen malamike agi
kapti - sen armoj
plej granda akcidento: - nekonsideri la malamikon
nekonsideri la malamikon estus perdi miajn juvelojn
tial
militistaroj antagonismaj batale
kio estos kompatado venkas
70
minhas palavras... - bem fáceis de conhecer
- bem fáceis de praticar
sob o céu
são incognoscíveis - são impraticáveis
as palavras têm tradição
os eventos têm regente
eis que só por não ter conhecer
não se conhece o eu
os que conhecem o eu são raros
então o eu é preciosidade
por isso
sob o traje aldeão o homem santo abriga jade
miaj vortoj... - vere facila por konos
- vere facila por praktikos
sub la ĉielo
estas nekoneblaj - estas neprakteblaj
la vortoj havas tradicion
la okzaoj havas reganton
jen ke nur por ne koni vin
onin ne konas la mi
kiuj konante la mi estas sporadaj
do la mi estas multekosta
tial
sub la vesto vilaĝano la sankta homo ŝirmigas jadon
71
saber não saber - sublima
não saber saber - aliena
homem santo não se aliena
porque aliena a alienação
e só porque aliena a alienação
não se aliena
por isso
não se aliena
scii ne scion - altega
ne scii scion - alienas
sankta homo ne alieniĝas
ĉar alienas la alienon
kaj nur ĉar alienas la alienon
ne alieniĝas
tial
ne sin alienas
72
o povo não teme autoridade
então advém a grande autoridade
nada comprime sua moradia
nada oprime sua subsistência
só por não haver opressão não há ressentimento
por isso o homem santo
conhece-se a si mesmo - sem se exibir
ama-se a si mesmo - sem se dignificar
portanto
afasta o ali - agarra o aqui
la popolo ne timigas aŭtoritaton
do postvenas la grandan aŭtoritaton
nenio premas sian hejmon
nenio subjugas sian vivtenon
nur por ne ekzisti subjugon ne ekzistas resento
tial la sankta homo
koni sin al si mem - sen montriĝi
ama sin al si mem - sen laŭtiĝi
tial
formovas la tie - ekkaptas la tie ĉi
73
coragem com ousadia - então morte
coragem sem ousadia - então sobrevivência
ambas... - ora benéficas - ora maléficas
aquilo que o céu abomina alguém sabe a razão?
por isso
o homem santo ainda aumenta as dificuldades
o curso do céu...
sem competir - sabe bem vencer
sem falar - sabe bem responder
sem conclamar - vêm por si
e passo a passo sabe bem dispor
a rede do céu é espaçosa...
largas malhas e nada tresmalha
kuraĝo kun aŭdaco - do morto
kuraĝo sen aŭdaco - do postvivado
ambaŭ... - jen bonfaritaj - jen malbonfaritaj
tio kio ĉielo abomenas iun scias kaŭzon?
tial
la sankta homo ankoraŭ kreskigas la malfaciloj
la vojo de la ĉielo...
sen konkuri - scii bone venki
sen paroli - scii bone respondi
sen alvoki - venas per si
kaj paŝo post paŝo scias bone aranĝi
la reto de ĉielo estas larĝa
larĝaj reteroj kaj nenio forreteras
74
o povo não teme a morte...
para que assustá-lo com a morte?
se o povo sempre temesse a morte
se ao inventor eu capturasse para matá-lo
quem ousaria?
há sempre o ofício da morte a executar
eis que usurpar o lugar da morte
seria talhar em lugar do grande lenhador
raro seria não ferisse as mãos
la popolo ne timigas morton...
por ke ĉu timigas ĝin pri la morto?
se popolo ĉiam timigus la morton
se al la elpensulo mi kaptus por mortigi ĝin
kiu aŭdacos?
ekzistas ĉiam ofico de la morto por ezerci
jen ke trokapti anstataŭ la morton
estus tranĉi anstataŭ la granda lignisto
sporada estus ne vundus la manojn
75
a fome do povo...
são seus superiores a devorar impostos
por isso - a fome
o desgoverno do povo...
são seus superiores em atuação
por isso - o desgoverno
desdém do povo pela morte...
são seus superiores no frenesi da vida
por isso - o desdém da morte
eis que só quem não atua no viver
esse é virtuoso para dignificar a vida
malsato de la popolo...
estas siaj regantoj dismanĝante taksojn
tial - la malsato
malrego de la popolo...
estas siaj regantoj agante
tial - la malrego
malŝato de la popol per morto...
estas siaj regantoj en la malpacienco de la vivo
tial - la malŝato pri morto
jen ke nur kiu ne agas en la vivado
tiu estas virtua kaj indigi la vivon
76
o nascer do homem - é pois - suave e fraco
seu morrer - é pois - rígido e forte
o nascer da planta - é pois - suave e tenro
seu morrer - é pois - murcho e seco
portanto
rigidez e força - são adeptos da morte
suavidade e fraqueza - são adeptos da vida
por isso
arma é forte - então não vence
árvore é forte - então vira arma
força e grandeza - são inferiores
suavidade e fraqueza - são superiores
naskiĝo de homo - estas ĉar - mola kaj malforta
sia mortiĝo - estas ĉar - rigida kaj forta
naskiĝo de kreskaĝo - estas ĉar - mola kaj milda
sia mortiĝo - estas ĉar - velka kaj seka
tial
rigideco kaj forto - estas adeptoj de la morto
mildeco kaj malforto - estas adeptoj de la vivo
tial
armo estas forta - do ne venkas
arbo estas forta - do fariĝas armo
forto kaj grandeco - estas malsuperaj
mildeco kaj malforteco - estas superaj
77
o curso do céu...
como lembra o retesar do arco!
o elevado - é abaixado
o baixo - é levantado
o mais - é tirado
o menos - é completado
o curso do céu...
tira do mais e completa o menos
o curso do homem é o reverso:
tira do menos para ofertar ao mais
quem pode ter a mais para ofertar ao mundo?
só quem tem o curso
por isso o homem santo
atua - sem depender
realiza a obra - sem se ater
ele não quer mostrar-se virtuoso
la vojo de ĉielo...
kiel memoras la streĉi de la pafarko!
la supera - estas subita
la suba - estas superita
la pli - estas tirita
la malpli - estas plenita
la vojo de ĉielo...
tiras de la pli kaj plenas la malpli
la vojo de la homo estas la posta flanko:
tiras de la mapli por oferi al pli
kiu povas havis plie por oferi al mondo?
nur kiu havas la vojon
tial la sankta homo
agas - sen dependi
realigas la faradon - sen sin laĉligi
ĝi ne volas montriĝis virta
78
sob o céu
nada mais suave e mole do que a água
nada supera no combate ao rígido e forte
por que nada pode modificá-la
a fraqueza - vence a força
a suavidade - vence a dureza
sob o céu
isso não se pode conhecer
isso não se pode praticar
por isso afirmou um homem santo:
quem arca com a sujeira do reino
pode dizer-se senhor do culto agrário
quem arca com os males do reino
pode dizer-se rei do mundo
palavras corretas parecem o reverso
sub la ĉielo
nenio pli milda kaj mola ol akvo
nenio superas dum batalo la rigida kaj forta
ĉar nenio povas ŝanĝi ĝin
la malforteco - venka forton
la mildeco - venkas malmolon
sub la ĉielo
tio oni ne povas koni
tio oni ne povas praktiki
tial asertas la sankta homo:
kiu alfrontas pri la rega malpuraĵo
povas onin diras mastro de la kampa diservo
kiu alfrontas pri la rega malbonaĵoj
povas onin diras reĝo de la mondo
vortoj korektaj ŝajnas la postan flankon
79
no ajuste de uma grande discórdia
é inevitável subsistir discórdia
como pensar que seja um bem?
por isso o homem santo...
cumpre a talha esquerda do contrato
não obriga a outra parte
com virtude - cumpre-se o dever
sem virtude - cumpre-se a cobrança
o curso do céu sem ser sentimental
sempre fica com o homem bom
en la akomodo de granda malakordo
estas neevitebla vivteni malakordon
kiel pensis ke estas unu havaĵo?
tial la sankta homo...
plenumas la tranĉadon maldekstra de la kontrakto
ne devigas alian parton
virte - plenumiĝas la devo
sen virte - plenumiĝas la pagpostulo
la vojo de ĉielo sen esti senta
ĉiam restas kun la bona homo
80
pequeno reino - pouca gente
instrumentos de dez ou cem - que não se usem
as pessoas no temor da morte - sem êxodos
barcos e carros - sem razão para movê-los
armas e couraças - sem razão para exibí-las
oxalá o povo voltasse - ao uso do quipos
ao doce de suas comidas - à beleza de seus trajes
ao sossego de sua casa - ao confortável de seus costumes
reinos vizinhos visíveis - aqui e ali
rumor de cães e galos audíveis - aqui e ali
a gente envelheça e morra sem vaivém - aqui e ali
malgranda regno - malmulta homo
iloj el dek aŭ cent - kiuj oni ne uzas
homoj en la temigo de morto - sen eliroj
boatoj kaj ĉaroj - sen motivo por movi ilin
armoj kaj kirasoj - sen morivo por montri ilin
espereble popolo revenus - ĉi tie kaj tie
voĉbruo de hundoj kaj kokoj aŭdeblaj - ĉi tie kaj tie
la homo maljuniĝas kaj mortiĝas sen iro-veno - ĉi tie kaj tie
81
palavras fiéis - não são belas
belas palavras - não fazem fé
o bom - não se discute
o discutível - não faz bem
o saber - não é extensivo
a erudição - não faz saber
o homem santo não acumula bens
quanto mais faz aos outros - tanto mais tem para si
quanto mais dá aos outros - tanto mais é em si
o curso do céu beneficia - sem prejudicar
o curso do homem santo atua - sem disputar
fida vortoj - ne estas belaj
belaj vortoj - ne estas fida
bona - oni ne diskutas
diskutebla - ne estas bona
scio - ne estas vastebla
erudicio - ne estas scio
la sankta homo ne amasigas havaĵojn
ju pli faras al aliuloj - des pli havas por si
ju pli doni al aliuloj - des pli estas en si
la vojo de ĉielo bonfare - sen malhelpi
la vojo de sankta homo aagas - sen disputi
Esse conteúdo (exceto tradução em português) está disponibilizado sobre a licença de uso - Tiu enhavo (escepte portugala traduko) estas disponebla sur uza permesilo LiPE
"Iam, kiuj voje iris,
ResponderExcluirne donis scion al popol',
en naiveco ili fidis.
Ja gvidon malfaciligus,
se l' popolo de scio rafinigxus."